جایگاه امام و امامت از دیدگاه علویان ترکیه با محوریت دیوان هفت شاعر بزرگ علوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

علویان ترکیه دوازده امامی هستند، امامان دوازده‌گانه شیعیان را می‌پذیرند و اعتقاد راسخ به ائمه معصوم دارند. در واقع اعتقاد دینی علویان بر محور امامت می‌چرخد و جهان‌بینی آنان را رقم می‌زند؛ از این رو با بررسی مباحث امامت می‌توان نقشه اعتقادی علویان را ترسیم کرد؛ چراکه نگاه علویان به امام هستی‌شناسانه است. از نگاه آنان، جهان مخلوق و ماسوی اللّه با صدور امام از ذات مقدس الهی، به عنوان اول مخلوق، شروع می‌شود و با امام بسط و گسترش می‌یابد، سپس در عالم ادنی علاوه بر نقش تکوینی، نقش تشریعی امام نیز آغاز می‌شود. در این مقاله جایگاه امام و امامت از دیدگاه علویان بررسی می‌شود. در واقع با تبیین جایگاه امام به‌راحتی می‌توان نظریه امامت از دیدگاه علویان را نیز شناخت و در نتیجه درباره سیستم اعتقادی آنان قضاوت کرد. در بین شخصیت‌های علوی، هفت شاعر بزرگ و مقدس علوی نقش برجسته‌تری در گسترش معارف علوی داشته‌اند و همواره پرنفوذ بوده‌اند. از این رو نظرات آنان محور این پژوهش خواهد بود و با استناد به اشعار این بنیان‌گذاران و مفسران اندیشه علوی‌گری، به شیوه توصیفی و تحلیل محتوایی و روش کتابخانه‌ای، جایگاه امام و امامت از دیدگاه علویان را بررسی خواهیم کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Place of the Imam and Imamate in the View of Turkish Alawites with a focus on the Poetry of Seven Prominent Alawite Poets

نویسنده [English]

  • rasul abdollahi
faculty member of al-moustafa international
چکیده [English]

Turkish Alawites believe in the twelve Shiite Imams, or the Infallible (ma’ṣūm) Imams. In fact, their religious beliefs and worldview are centered on Imamate. Thus, with a consideration of issues of Imamate, we can outline the Alawite beliefs, because their view of the Imam is ontological. In their view, the created world—everything other than God—begins with the emanation of the Imam from the divine essence as the first creature, and it then expands with the Imam. Then in the lowest world, the Imam plays a legislative, in addition to his existential, role. In this paper, we study the place of the Imam and Imamate from the standpoint of Alawites. In fact, with an account of the Imam’s place, we can easily know the Alawite view of Imamate, and then assess their belief system. Of Alawite figures, seven prominent poets had more conspicuous roles, and were more influential, in the propagation of Alawite teachings. Thus, their theories will be central to this research. Drawing upon poems by these Alawite founders and interpreters, we will consider the Alawite view of the place of the Imam and Imamate with a method of description, content analysis, and a library method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the place of the Imam
  • Imamate
  • Turkish Alawites
  • seven prominent Alawite poets

منابع

آشتیانى‏، سید جلال‌الدین (1370ش)، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم‏، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ سوم.
آملی، سید حیدر (1368)، المقدمات من کتاب نص النصوص‏، تهران: انتشارات توس.
امام خمینی (1376ش)، مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة، محقق و مصحح سید جلال‌الدین آشتیانى‏، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى‏، چاپ سوم.
الحلبی، ابوذر احمد بن‌برهان‌الدین، کنوز الذهب فی‌ تاریخ حلب، نسخه‌ کتابخانه‌ تیمور پاشا مصری در قاهره، به نقل از: الحلبی محمد راغب الطباخ (۱۹۲۵)، اعلام النبلاء به تاریخ حلب الشهداء، حلب: مطبعه ‌العلیمه، الجزء ‌الثالث، ص ۱۵ و ۱۶، به نقل از جلالی پندری، زندگی و اشعار عمادالدین نسیمی.
ابن‌حنبل، احمد بن‌محمد (1403ق)، فضائل‌ الصحابة‌، تحقیق وصی‌اللّه‌ محمد‌ عباس، بیروت: مؤسسة‌ الرسالة، چاپ اول.
ابن‌شهردار، شیرویه (إلکیا) (1406ق)، الفردوس بمأثور الخطاب، تحقیق: سعید بن‌بسیونی زغلول، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌عساکر، علی بن‌حسن بن‌هـبة‌اللّه (1995‌م)، تاریخ مدینة دمشق وذکر فضلها وتسمیة من حلها من الأماثل، تحقیق: محب‌الدین أبی‌سعید عمر بن‌غرامة‌ العمری، بیروت: دار الفکر.
سعادت‌پرور، علی (بی‌تا)، جلوه نور، تهران: انتشارات احیای کتاب، چاپ ششم.
صدوق، ابوجعفر محمد بن‌علی بن‌حسین بن‌موسی بن‌بابویه قمی (1404ق)، عیون اخبار الرضا (ع)، بیروت: مؤسسة الاعلمی، چاپ اول.
شرح 50 بیت عرش‌نامه، نسخه خطی کتابخانه ملت ترکیه، ش 2/1034.
عاصمی، عبدالملک بن‌حسین مکی (1419ق)، سمط النجوم العوالی فی أنباء الأوائل والتوالی، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض‌، بیروت: دار الکتب العلمیة.
فضولی، محمد بن‌‌سلیمان (1374)، دیوان فارسی، تهیه کننده حسیبه مازی اوغلی، تهران: بهارستان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فضولی، محمد بن‌سلیمان (1379ش)، مطلع الاعتقاد فی معرفه المبدأ و المعاد، ترجمه و تحقیق دکتر عطاءاللّه حسنی، تهران: انتشارات بین المللی الهدی، چاپ اول.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (۱۳۶۲ش)، الکافی، تهران: اسلامیه، چاپ دوم.
کاشانی، ملا فتح‌اللّه (1423ق)، زبدة التفاسیر، قم: بنیاد معارف اسلامی، چاپ اول.
کاشفی سبزواری، صفی‌الدین علی (بی‌تا)، انیس العارفین، نسخه دست‌‌نوشته‌ کتابخانه مجلس، شماره 7249.
گلپینارلی، عبدالباقی (1958)، «وصیت‌نامه فضل‌اللّه حروفی»، نشریه شرقیات، ش 2، استانبول.
مجلسی، محمدباقر (1972)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
Aslanoğlu, İbrahim (1992), Şah İsmail Hatayi, İstanbul: Der Yayınları.
Atalay, Ali Adil (1998), Virani Divanı ve Rislesi, Can Yayınları.
Atalay, Ali Adil (2011), İmam Cafer-i Sadık Buyruğu, s. İstanbul: Can Yayınları.
Bezirci, Asım (2010), Pir Sultan, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Boratav, Pertev Naili (1991), Pir Sultan Abdal, İstanbul: Der Yayınları.
Çoban, İrfan (1997), Kul Himmet, Görümlü Köyü Kul Himmet Sevgi ve Dostluk Derneği, Tokat.
Ekinci, Doç. Dr. Mustafa (2010), Şah İsmail ve İnanç Dünyası, İstanbul: Beyan Yayınları.
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1956), Hatayi Divanı, İstanbul: Maarif Kitaphanesi, 2. Baskı.
Fuzuli, Muhammed bin Süleyman (1955), Saadete Ermişlerin Bahçesi (Hadikatu’s- Sueda), İstanbul: Maarif Kitaphanesi, 7. Baskı.
Gölpınarlı, Abdülbaki (1992), Alevi-Bektaşi Nefesleri, İstanbul: İnkılap Yayınları.
Gölpınarlı, Abdulbaki (2005), Fuzuli Divanı, s.XX, İstanbul İnkılap Yayınları, 5. baskı.
Kaya, Hasan ve Çetin, Necat (2015), “Kul Himmet’in Bir Mecmuada Yer Alan 50 Şiiri”, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 37, Nisan, www.sosyalarastirmalar.com.
Kürkçüoğlu, Kemal Edip (1985), Seyyid Nesîmî Dîvanı’ndan Seçmeler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Nesimi, İmadeddin (2009), Seyyid Nesimi Divanı, Hazırlayan: Atalay Adil Ali, Çevirenler: Shahram Bahadori Gharache ve Seyyid Hüsamettin Aydın, İstanbul: Can Yayınları.
Nesîmî (1990), Seyyid İmâdeddîn Nesîmî Divanı, hazırlayan: Hüseyin Ayan, Ankara.
Özmen, İsmail (1995), Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi, Saypa Yan, Ankara.
Öztelli, Cahit (1984), Pir Sultan’ın Dostları, Özgür. Yay.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1982), İstanbul: Dergâh Yayınları.
Ulusoy, A. Celalettin (N.D), Yedi Ulular, Psakd.org / yediuluozan.
Virani Baba (2012), İlm-I Cavidan, Hazırlayan: Doç. Dr. Osman Eğri, Ankara TDV Yayınları.
Yemini, Derviş Muhammed (2002), Faziletname, hazırlayan: Dr. Yusuf Tepeli, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.