جستاری در رویارویی امام حسین (ع) با صلح امام حسن (ع)؛ رویکرد و کنش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

در خصوص شخصیت و نقش امام حسین (ع)، به‌ویژه آنچه مربوط به واقعه عاشورا است، نوشته‌ها و آثار بسیاری پدید آمده، اما در خصوص زندگی پیش از عاشورایی ایشان، از جمله حضور و نقش‌آفرینی‌اش در عهد امامت و خلافت برادرش امام حسن (ع)، به‌ویژه کارکردی که در جریان شکل‌گیری پیمان صلح با معاویه و واکنشی که پس از آن داشت، پژوهش و مداقه چندانی صورت نگرفته است. این مقاله می‌کوشد بر اساس داده‌های منابع اولیه و بهره‌گیری از روش هرمنوتیک تاریخی و بسترشناسی، رویکرد و کنش آن حضرت را به عنوان یکی از بزرگان اهل بیت (ص) بررسی و تحلیل کند. با این پرسش محوری که: امام چگونه با مقوله صلح با معاویه مواجه شده است؟ فرضیه اصلی مقاله آن است که امام حسین (ع)، همچون امام حسن (ع) بر مبنای اصل مصالح امت اسلامی و حفظ جان‌های مردم، پای‌بندی خود را به صلح‌نامه نشان داد و تا آخر بر آن استوار بود، هرچند در آغاز، طبق برآوردهایی راجع به آن دل‌نگرانی‌هایی داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An investigation into Imam Hussein's Confrontation and Imam Hasan's Treaty: An Approach and Action

نویسنده [English]

  • Sayyid Alireza Vase'ei
Associate Professor, Department of History, Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

Many works have been written and produced about the character and role of Imam Hussein (AS), especially for what concerns the event of Ashura, but there isn't prominent research about his life before Ashura such as his presence and role in the period of his imamate and his brothers' especially his efficiency in establishing Hasan–Muawiya treaty . This paper attempts tostudy Imam Hussein's approach and action according to early sources' data and using historical Hermeneutics. The central question is how Imam Hussein encounters with the issue of Hasan–Muawiya treaty? And the main hypothesis is that Imam Hussein (AS), like Imam Hassan (AS) based on the interests of the Islamic Ummah and preserving the lives of the people showed his commitment to the treaty and abided by it. However, in the beginning, there were concerns about it according to some estimates.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hussein (AS)
  • Imam Hasan (AS)
  • Hasan–Muawiya treaty
  • covenant

مراجع

نهج‌البلاغه (1368). ترجمه: سید جعفر شهیدی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول.
ابن ابی الحدید، عزالدین ابوحامد (1387/1967). شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار احیاء الکتب العربیة، الطبعة الثانیة.
ابن اثیر، ابو الحسن عزالدین علی بن محمد (1978). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الفکر.
ابن اعثم کوفی، احمد (1411). الفتوح، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الاضواء، الطبعة الاولی.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا). مسند احمد، بیروت: دار صادر.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1363). العبر، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
ابن خیاط، خلیفه (1414). تاریخ خلیفه، بیروت: دار الفکر.
ابن سعد، محمد بن سعد بن منیع (بی‌تا). الطبقات الکبری، بیروت: دار صادر.
ابن شهر آشوب سروی، محمد بن علی (1376). مناقب آل ابی طالب (ع)، نجف اشرف: مطبعة الحیدریة.
ابن عبد البر، یوسف بن عبدالله (1412/1992). الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل، الطبعة الاولی.
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله (1387). التمهید، مغرب: وزارة عموم الاوقاف والشؤون الاسلامیة.
ابن عساکر، علی بن حسن (1400). ترجمة الامام الحسن (ع)، بیروت: مؤسسة محمودی للطباعة والنشر، الطبعة الاولی.
ابن عساکر، علی بن حسن (1415/1995). تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن عماد حنبلی، ابوالفلاح عبدالحی بن احمد العکری (1406/1986). شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق: أرناؤوط، دمشق- بیروت: دار ابن کثیر، الطبعة الاولی.
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن کثیر (1408/1988). البدایة والنهایة، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
ابونصر مقدسی، مطهر بن طاهر (1965). البدء والتاریخ، بیروت: دار صادر.
اربلی، علی بن عیسی (1421). کشف الغمة فی معرفة الائمة، قم: انتشارات رضی.
اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین (1385/1965). مقاتل الطالبیین، تصحیح: کاظم مظفر، قم: مؤسسة دار الکتاب للطباعة والنشر، چاپ دوم.
آل یاسین، شیخ راضی (1365). صلح امام حسن (ع)، ترجمه: سید علی خامنه‌ای، تهران: انتشارات آسیا، چاپ یازدهم.
بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر (1379). فتوح البلدان، قاهره: مکتبة النهضة المصریة.
بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر (1394). انساب الاشراف، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
تلمسانی، محمد بن ابی بکر (بی‌تا). الجوهرة فی نسب الامام علی و آله، قم: انصاریان.
تمیمی بستی، محمد ابن حبان ابی حاتم (1393). کتاب الثقات، حیدرآباد: مجلس دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول.
جعفری، سید حسین محمد (1366). تشیع در مسیر تاریخ، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم.
جعفریان، رسول (1376). منابع تاریخ اسلام، قم: صدر، چاپ اول.
حاکم نیشابوری، محمد بن محمد (1406). المستدرک، بیروت: دار المعرفة.
حسنی، هاشم معروف (1382). سیرة الائمة الاثنی عشر، نجف: المکتبة الحیدریة.
دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود (1364). اخبار الطوال، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی.
دینوری، عبدالله بن مسلم بن قتیبه (1413). الامامة والسیاسة، تصحیح: طه محمد زینی، قاهره: موسسة الحلبی.
ذهبی، ابو عبدالله محمد بن احمد (1367). تاریخ الاسلام، تحقیق: عبدالسلام تدمری، لبنان: دار الکتب العربی.
سماوی، محمد بن طاهر (1419). ابصار العین فی انصار الحسین، قم: دانشگاه محلاتی.
سید بن طاووس، علی بن موسی (1417). اللهوف فی قتلی الطفوف، قم: انوار الهدی، چاپ اول.
سیوطی، جلال الدین (1986). تاریخ الخلفاء، بیروت: دار القلم.
شریف مرتضی، علم الهدی (1380). تنزیه الانبیاء والائمة، تحقیق: فارس حسون کریم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
طبرسی، احمد بن علی (1991). الاحتجاج، بیروت: دار النعمان.
طبری، ابو جعفر محمد بن جریر (1403/1983). تاریخ الطبری، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، الطبعة الرابعة.
طبری، احمد بن عبدالله (1356). ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، قاهره: مکتبة القدسی.
فارسی، علاء الدین علی بن بلبان (1414). صحیح ابن حبان، بی‌جا: مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانیة.
قرشی، باقر شریف (1413). حیاة الامام الحسین، قم: مدرسه علمیه ایروانی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1348). الکافی، بیروت: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الثانیة.
مجلسی، محمد باقر (1382). جلاء العیون، قم: سرور.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، الطبعة الثانیة.
مزی، ابوالحجاج یوسف (1406). تهذیب الکمال، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة الرابعة.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1365). مروج الذهب، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1414/1993). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق: مؤسسة آل البیت، بیروت: دار المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (بی‌تا). الجمل، قم: مکتبة الداوری.
منقری، نصر بن مزاحم (1382). وقعة صفین، بیروت: مؤسسة العربیة الحدیثة، الطبعة الثانیة.
موسوعة کلمات الامام الحسین (ع) (1416). زیر نظر: محمود شریفی، قم: دار المعروف، چاپ سوم.
واسعی، سید علی‌رضا (1387). نگاهی نو به جریان عاشورا، قم: بوستان کتاب، چاپ ششم.
یعقوبی، ابن واضح (بی‌تا). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار