بررسی روش‌شناسانه تاریخ‌نگاری فرهاد دفتری درباره اسماعیلیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 دانشیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

تاریخ فِرَق و مذاهب اسلامی یکی از علومی است که در قرن حاضر مطالعات فراوانی را به خود اختصاص داده است. یکی از محققان موفق در مطالعات تشیع و فرقه اسماعیلیه، فرهاد دفتری است. او تألیفات بسیاری در این حوزه دارد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که: فرهاد دفتری در بررسی تاریخ و سرگذشت این فرقه تابع چه الگو و روش تاریخ‌نگارانه‌ای است؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش، آثار دفتری را، اعم از کتاب، مقاله، مصاحبه و ...، به‌دقت و روشمند بررسی کردیم. نتیجه به‌دست‌آمده گویای این است که فرهاد دفتری در مطالعاتش از روش‌های تاریخ‌نگارانه توصیفی، تحلیلی و مقایسه‌ای بهره گرفته است. این پژوهش به لحاظ اینکه برای اولین بار صورت گرفته از دیگر پژوهش‌ها در زمینه مطالعات اسماعیلیه ممتاز است و نتایجش برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه روش‌شناسی مطالعات اسماعیلی مفید و راه‌گشا خواهد بود. این مقاله به روش توصیفی‌تحلیلی نوشته شده و روش جمع‌آوری داده‌ها، اسنادی و مدارک علمی و مطالعات کتاب‌خانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Methodological Study of Farhad Daftari's Historiography about Ismailism

نویسندگان [English]

  • fariba abbaspour 1
  • mohammad javdan 2
  • hamidreza shariatmadari 3
1 PhD Student, Department of Shiite Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Shiite Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
3 Associate Professor, Department of Shiite Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

The history of Islamic sects and denominations is one of the sciences that have been studied extensively in the present century. Farhad Daftari is one of the most successful scholars in the field of the study of Shiism and Ismailism, who has written many books in this regard. This research seeks to answer the question: "What model and method of historiography has Farhad Daftari used in studying the history of Ismailism?" To answer this question, we carefully and methodically examined his works, including books, articles, interviews, etc. Findings indicate that Daftari has used descriptive, analytical, and comparative historiography methods in his studies. Since this is the first time such a study has been conducted, it is superior to other studies on Ismailism, and its results will be useful and instructive for students and researchers in the field of methodology of Ismaili studies. This research has been done by descriptive-analytical method and data has been collected through scientific documents and library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Methodology
  • Ismailism
  • Farhad Daftari
  • Historiography
امانت، عباس (1371). «در جست‌وجوی رستاخیز؛ سیری در کتاب اسماعیلیه تاریخ و اعتقاداتشان»، در: ایران‌نامه، ش‌38، ص‌324-342.
برنجکار، رضا (1391). روش‌شناسی علم کلام، قم: دارالحدیث، چاپ اول.
حسن‌نیا، علی (1396). «مطالعه تحلیل روش‌شناسی پژوهش‌های حدیثی خاورشناسان در میراث امامیه»، در: تحقیقات علوم و قرآن و حدیث، س14، ش2، ص87-114.
حضرتی، حسن (1393). روش پژوهش در تاریخ‌شناسی؛ با تأکید بر اصول و قواعد رساله‌نویسی، قم: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ سوم.
دفتری، فرهاد (1381). «تاریخ و عقاید اسماعیلیه در گفت‌وگو با فرهاد دفتری»، در: هفت‌ آسمان، س‌4، ش‌16، ص‌11-46.
دفتری، فرهاد (1382). تاریخ و اندیشه‌های اسماعیلی در سده‌های میانه، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز، چاپ اول.
دفتری، فرهاد (1386). تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز، چاپ پنجم.
دفتری، فرهاد (1388). مختصری در تاریخ اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز، چاپ سوم.
دفتری، فرهاد (1393). تاریخ و سنت‌های اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز، چاپ اول.
دفتری، فرهاد (1398). تاریخ تشیع، ترجمه: رحیم غلامی، تهران: فرزان روز، چاپ اول.
فرامرز قراملکی، احد (1396). روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم رضوی، چاپ دهم.
قائمی، علی (1354). روش تحقیق در یک مکتب، قم: دارالتبلیغ اسلامی.
کاظمی، علی‌اصغر (1374). روش و بینش در سیاست، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، چاپ اول.
موحدیان عطار، علی (1397). روش‌های دین‌پژوهی؛ روش‌ها، رویکردها، نگرش‌ها، رشته‌ها و ساختارها، مشهد: المصطفی (ص)، چاپ سوم.
مولایی توانی، علی‌رضا (1388). درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نی، چاپ سوم.
Daftary, Farhad (2004). Ismaili Literature: A Bibliography of Sources and Studies, London: The Institute of Ismaili Studies.
Unzaga, Omar Alide (2011). Fortresses of the Intellect: Ismaili and other Islamic Studiesin Honour of Farhad Daftary, London: The Institute of Ismaili Studies.