نقش و اقدامات فاطمیان مصر در شکوفایی مظاهر فرهنگی و تمدنی با تأکید بر رواداری مذهبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ تشیع اثناعشری، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری تاریخ تشیع، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

مقاله «نقش و اقدامات فاطمیان مصر در شکوفایی مظاهر فرهنگی و تمدنی با تأکید بر رواداری مذهبی» به قلم آقایان علی آقانوری و محسن والی زاده پس از مشابه‌یابی و داوری آن در شماره 19(پاییز و زمستان 1399) مجله شیعه پژوهی منتشر گشت. در آن زمان درصد مشابهت از سوی سامانه سمیم نور کمتر از 10 در صد شناسایی شد که طبیعی به نظر می‌رسید. در پی نشر، یکی از خوانندگان جدی این مجله، طی ایمیلی ادعا کرد که این مقاله عمدتاً برگرفته از مقاله سرکار خانم زینب فضلی با عنوان «سیاست های فاطمیان در مصر در دوره اقتدار» چاپ شده در شماره سوم نشریه «پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ» انتحال شده است.
پس از بررسی، ادعای فوق محرز شد. در نتیجه، این مقاله  به دلیل عدم رعایت ضوابط اخلاقی پژوهش حذف و از آن خواننده محترم تشکر و از دیگر خوانندگان ارجمند عذرخواهی می‌شود.
سردبیر

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role and Actions of the Egyptian Fatimids in the Flourishing of Cultural and Civilizational Manifestations with Emphasis on Religious Tolerance

نویسندگان [English]

  • Ali Aqanuri 1
  • Mohsen Walizadeh 2
1 Associate professor, Department of Twelver Shiism, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 PhD Student in Shiite History, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

The Fatimid period is one of the prominent periods in the history of Islam, which deserves serious and new research due to the time span and the vastness of their government. Their two-hundred-year rule over Egypt and their influence on Islamic civilization is enough in itself to make them worthy of such attention. The present study aims to recognize the practical actions of the Egyptian Fatimids in order to help create Islamic civilization. For this purpose, the practical actions of the Fatimid caliphs, which are considered manifestations of civilization, such as their relations with neighboring powers, the construction of scientific centers and libraries, the establishment of scientific chairs in the form of seminaries and other activities such as translating and writing books have been studied. Using a descriptive-analytical method based on historical and first-hand sources, the present study emphasize that the Fatimids during the rule over Egypt were able to pursue a tolerant policy due to political and social circumstances in pursuit of their freedom-seeking ideals and to help Muslim civilization. The adoption of this approach and the policy of tolerance towards other religions and denominations has been significantly effective in the formation of Islamic civilization in the third and fourth centuries, which is called the golden age of Islamic civilization. And because the relations of this government with neighboring and contemporary governments have contributed to flourishing the religious culture, civilization and tolerance, this issue is also examined at the beginning of the article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fatimids
  • Islamic Civilization
  • Sunnis
  • Abbasids
  • Tolerance
  • Religious Broad-mindedness
  • Culture
ابن اثیر، علی بن محمد (1386/1966).‌ الکامل فی التاریخ، بیروت: بی‌نا.
ابن القلانسی، حمزة بن اسد (2007). الذیل المذیل علی تاریخ دمشق، حققه: سهیل زکار، دمشق: التکوین، ج1.
ابن تغری بردی، یوسف (بی‌تا).‌ النجوم الزاهرة فی ملوک مصر والقاهرة، قاهره:‌ وزارة الثقافة والارشاد القومی، ج4.
ابن حماد صنهاجی، محمدعلی (1378).‌ اخبار ملوک بنی‌ عبید و سیرتهم، ترجمه: حجت‌ا‌لله جودکی، تهران:‌ امیرکبیر.
ابن خلدون، عبد الرحمن (1413/1992).‌ تاریخ، بیروت:‌ دار الکتب العلمیة، ج4‌.
ابن خلکان، مس الدین ابو العباس (1969).‌ وفیات الأعیان و أبناء الزمان، تحقیق: احسان عباس، بیروت:‌ دار الثقاف، ج1.
ابن عبد الظاهر، محیی الدین ابو الفضل عبد الله (1996).‌ الروضة البهیة الزهرة فی الخطط المعزیة القاهرة، حققه: ایمن فؤاد سید، القاهرة:‌ مکتبة الدار العربیة للکتاب.
ابن مسیر، محمد بن علی (1981).‌ المنتقی من اخبار مصر، انتقاه: احمد بن علی مقریزی، حققه: ایمن فؤاد سید، قاهره:‌ المعهد العلمی الفرنسی للآثار الشرقیة.
ابن‌ظافر ازدی، جمال الدین ابوالحسن (1408). اخبار الدول المنقطعة، تحقیق: محمد الزهرافی، قاهره: مکتبة الدار، ج2.
ابو علی مسکویه، احمد بن محمد (1376).‌ تجارب الامم، ترجمه: علی‌نقی منزوی، تهران: توس، ج6.
انطاکی، یحیی بن سعید (1990).‌ تاریح الانطاکی، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، طرابلس: بی‌نا.
جرفاذقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (1357). ترجمه تاریخ یمینی، به اهتمام: جعفر شعار، تهران:‌ بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
چلونگر، محمدعلی (1390).‌ تاریخ فاطمیان و حمدانیان، تهران:‌ سمت.
حسن، ابراهیم حسن (1964). تاریخ الدولة الفاطمیة فی المغرب و مصر و سوریه و بلاد العرب، قاهره: مکتبة النهضة المصریة.
دفتری، فرهاد (1380).‌ تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران:‌ فرزان.
الدواداری، ابو بکر عبد الله بن ابیک (1961). کنز الدرر و جامع الغُرر، تحقیق: صلاح الدین المنجد، قاهره: المعهد الآلمانی للآثار.
الذهبی، شمس الدین محمد بن احمد عثمان (1412). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الاولی.
سرور، محمد جمال الدین (1995). الدولة الفاطمیة فی مصر، قاهره: دار الفکر العربی.
سید، ایمن فؤاد (1992).‌ الدولة الفاطمیة فی مصر: تفسیر جدید، القاهره:الدار المصریة البنانیة.
صفدی، صلاح الدین خلیل بن ابیک (1988). الوافی بالوفیا، تحقیق: مجموعة من العلماء، بیروت: النشرات الاسلامیة.
عماد الدین، ادریس بن الحسن (1985). تاریخ الخلفاء والفاطمیین بالمغرب، بیروت: دار المغرب الاسلامی.
غزالی، محمد (2000). فضائح الباطنیة، حققه: محمد علی القطب، بیروت: مکتبة العصریة.
فارقی، أحمد بن الارزق (1379).‌ تاریخ الفارقی، حققه: بدوی عبد اللطیف عوض، راجعه: محمد شفیق غربال، قاهره: هیئة العامة للشئون الطابع الامیریة.
القرشی، ادریس عماد الدین (1986). عیون الاخبار و فنون الآثار، تحقیق: مصطفی غالب، بیروت: دار الاندلس.
قلقشندی، احمد بن علی (1983). صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، قاهره: دار الکتب المصریة، ج3.
مقریزی، احمد بن علی (1416/1996). اتعاظ الحنفاء باخبار الائمة الفاطمیین الخلفاء، تحقیق: جمال الدین الشیال، قاهره: وزارة الاوقاف المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة.
مقریزی، احمد بن علی (1423/2002). المواعظ والاعتبار فی ذکر الخطط والآثار، تحقیق: ایمن فؤاد سید، لندن: مؤسسة الفرقان فی تراث الاسلامی. 
مناوی، محمد حمدی (1970). الوزارة والوزراء فی العصر الفاطمی، قاهره: بی‌نا.
النویری، شهاب الدین احمد (1423). نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره: دار المکتبة العربیة، ج28.
همدانی، حسین بن فیض الله (1986). الصلیحیون و حرکة الفاطمیهْ فی الیمن، بالاشتراک مع حسن سلیمان محمود الجهینی، مدینة صنعا: بی‌نا.
Lane-pool, Stanly (1984). Catalogue of the Collection of Arabic Coins, AL-Arab Shop.
Lev, Yaacov (1991). State and Society in Fatimid Egypt, Leiden: E. J. Brill.
Walker, Paul E. (1998). "The Ismāʿ īlī Daʿ wa and the Fātimimid caliphate", The Cambridge History of Egypt, vol. I, Islamic Egypt 640-1517‌, pp. 120-150, edited by Carl F. Petry, Cambridge University Press.