مفهوم‌سنجی روایی و زبان‌شناختی «النبأ العظیم» در سوره نبأ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم ‌اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 استادیار گروه علوم ‌قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم ‌اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

فهم تعابیر و اسامی مبهم قرآن از عصر نزول تاکنون محل توجه عالمان تفسیر و علوم قرآنی بوده ‌است. تعبیر «النبأ العظیم» در سوره نبأ یکی از مصادیق مبهم قرآنی است که در تراث مکتوب اسلامی به استناد منابع روایی، قرآنی، اقوال صحابه و تابعان در علوم گوناگون اسلامی محل توجه دانشمندان قرار گرفته ‌است. در علم کلام و تفسیر، به‌ترتیب، از آن‌ سو که با ولایت و پیامدهایش پیوند دارد و تعیین مصداق و بلکه مصداق اکمل آن به حل تنافی و جمع اقوال و نظریات می‌انجامد دامنه بحث گسترده ‌است. علی j به عنوان مصداق اکمل تعبیر مذکور، فرضیه‌ای است که علاوه بر بررسی سندی و محتوایی روایات و پاسخ برخی اشکالات، برای اثباتش از روش تفسیر قرآن به قرآن و وجود رابطه زبان‌شناختی میان مفهوم و مصداق «نبأ عظیم» استفاده شده ‌است. در بدو امر با الهام‌گرفتن از روایات، احتمالی قابل دفاع مبنی بر اکملیت حضرت علی j برداشت کرده‌ایم، و سپس با مشخص‌کردن ملاک‌ها از سیاق سوره نبأ و یافتن مصادیق مؤید به تاریخ و تطبیق آنان، به بارزترین مصداق آن دست یافته‌ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Narrative and Linguistic Conceptualization of the "Great News" in Surah Al-Naba

نویسندگان [English]

  • Seyyed Moslem Rahimzadeh 1
  • Mohammad Mirzaei 2
1 M.Sc. Student of Quran and Hadith Sciences, Razavi Islamic Sciences University, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Razavi Islamic Sciences University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Understanding the ambiguous expressions and names in the Quran has been the focus of scholars of Quranic exegesis and sciences since the time of Quran's revelation. The expression of "The Great New" in Surah Al-Naba is one of the vague examples of the Quran which has been considered by scholars in the written Islamic heritage based on Quranic-narrative sources, the sayings of the Companions and Followers in various Islamic sciences. In theology and exegesis, respectively, since it is related to the guardianship and its consequences, and determining its instance, but also its complete instance, leads to resolving the contradiction and aggregation of sayings and theories, there is a wide scope of discussion.
Ali (AS) as a complete example of the above expression is a hypothesis that in order to prove it, in addition to content review, examining t

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Great News
  • Jary & Tatbigh
  • Complete Example
  • Ali (AS)
قرآن کریم.
آلوسی، سید محمود (‌1415). روح المعانی، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
ابن حنبل، أحمد بن محمد (1416). مسند احمد، تحقیق: أحمد محمد شاکر، القاهرة: دار الحدیث، الطبعة الاولی.
ابن ‌طاووس، علی بن موسی (بی‌تا). سعد السعود للنفوس منضود، قم: دار الذخائر، الطبعة الاولی.
ابن‌ عساکر، علی بن حسن (1415). تاریخ دمشق، بیروت: دار الفکر.
ابن ‌فارس، أحمد (1404). معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الاولی.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1408). البدایة والنهایة، بیروت: مکتبة المعارف.
ابن ‌کثیر، اسماعیل بن عمر (1419). تفسیر القرآن العظیم، ‌بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار الفکر، الطبعة الثالثة.
ابن هشام، جمال الدین بن یوسف (۱۴۰۴). مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
ابن‌شاذان، أبوالفضل (1363). الفضائل، قم: رضی، چاپ دوم.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی (1379). مناقب آل أبی طالب j، قم: علامه، چاپ اول.
ابو عزیز، سعد یوسف محمود (بی‌تا). الإسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفاسیر، القاهرة: مکتبة التوفیقیة.
احمدی میانجی، علی (1386). «حدیث یوم‌الدار: پژوهش و بررسی»، در: سفینه، ش15، ص34-65.
احمدی میانجی، علی (1419). مکاتیب الرسول (ص)، قم: دار الحدیث، الطبعة الاولی.
استرآبادی، علی (1409). تأویل الآیات، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، الطبعة الاولی.
الامین، احسان (1421). التفسیر بالمأثور و تطویره عند الشیعة الإمامیة، بیروت: دار الهادی، الطبعة الاولی.
امینی، عبد الحسین (1416). الغدیر، قم: مرکز الغدیر، الطبعة الاولی.
انصاری، محمدباقر (بی‌تا). غدیر در قرآن، قم: دلیل ما، چاپ اول.
بحرانی، سلیمان بن عبدالله (1412). معراج أهل الکمال إلی معرفة الرجال، بی‌جا: عبد الزهراء العویناتی، الطبعة الاولی.
برقی، احمد بن محمد (1342). رجال البرقی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول.
بلخی، مقاتل بن سلیمان (‌1423). تفسیر مقاتل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
ثقفی تهرانی، محمد (1398). روان جاوید، تهران: برهان، چاپ سوم.
جعفری، یعقوب (1376). تفسیر کوثر، قم:‌ هجرت، چاپ اول.‌
جمعی از نویسندگان (بی‌تا). ولایت در قرآن، قم: زمزم هدایت، چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله (1387). سیره رسول اکرم k در قرآن: تفسیر موضوعی قرآن، قم: اسراء، چاپ پنجم، ج9.
جوادی آملی، عبدالله (1388). عصاره خلقت، قم: اسراء، چاپ یازدهم.
جوادی آملی، عبدالله (1389). تسنیم، قم: اسراء، چاپ پنجم، ج3.
حر عاملی، محمد بن حسن (1418). الفصول المهمة فی أصول الأئمة، قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا j ، چاپ اول.
حقی بروسوی، اسماعیل (بی‌تا). روح البیان، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
حلی، حسن بن یوسف (1402). الرجال، قم: الشریف الرضی، الطبعة الثانیة.
حلی، حسن بن یوسف (1982). نهج الحقّ و کشف الصدق، بیروت: دار الکتاب اللبنانی، الطبعة الاولی.
خصیبی، حسین بن حمدان (1419). الهدایة الکبری، بیروت: البلاغ، الطبعة الاولی.
درویش، محیی الدین (1415). اعراب القرآن و بیانه، سوریه: دار الارشاد، الطبعة الرابعة.
دشتی، مهدی (1388). «پایان سال‌های ابری: بازخوانی مجدد یوم الدار»، در: سفینه، ش23، ص53-96.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت- دمشق: دار القلم- الدار الشامیة، الطبعة الاولی.
رستمی، علی‌اکبر (1380). آسیب‌شناسی و روش‌شناسی تفسیر معصومان b، بی‌جا: کتاب مبین، چاپ اول.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1382). درس‌نامه روش‌ها و گرایش‌های تفسیری قرآن، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول.
رفیعی، محسن؛ شریفی، معصومه (1382). «بازخوانی کتاب تفسیر مبهمات القرآن»، در: آینه پژوهش، ش83، ص72-79.
زمخشری، محمود (‌1407). الکشاف، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثالثة.
سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر (1404). الدر المنثور، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، الطبعة الاولی.
شادی، محمد ابراهیم (بی‌تا). إعجاز القرآن و منهج البحث عن التمیز، القاهرة: مکتبة جزیرة الورد، الطبعة الاولی.
شاکر، محمدکاظم (1376). روش‌های تأویل قرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
شاکر، محمدکاظم (1382). مبانی و روش‌های تفسیری، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول.
شبیری زنجانی، سید محمدجواد (1376). «در حاشیه دو مقاله»، در: آینه پژوهش، ش48، ص48-52.
شبیری زنجانی، سید محمدجواد (1382). دانش‌نامه جهان اسلام، مدخل «علی بن ابراهیم قمی»، ج7، تهران: بنیاد دائرةالمعارف بزرگ ‌اسلامی، چاپ اول.
شبیری زنجانی، سید موسی (1419). کتاب نکاح، قم: رأی‌پرداز، چاپ اول.
شکوهی، مسعود (1379). «آیات علوی (5): علی علیه السلام نبأ عظیم خداوندی»، در: گلستان قرآن، ش47، ص32-34.
شیبانی، محمد بن حسن (1413)‌. نهج البیان عن کشف معانی القرآن، بی‌جا: بنیاد دائرة المعارف ‌اسلامی، چاپ اول.
شیخ کبیر، محمدحسن (1432). نتیجة المقال فی علم الرجال، قم: دلیل ما، چاپ اول.
صادقی تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
صدوق، محمد بن علی (1362). الخصال، قم: جامعه مدرسین، چاپ اول.
صدوق، محمد بن علی (1385). علل الشرائع، قم: کتاب‌فروشی داوری، چاپ اول.
صفار، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، الطبعة الثانیة.
صفری‌ فروشانی، نعمت‌الله؛ قاضی‌خانی، حسین (1392). «رسول خدا و مدیریت چالش جانشینی»، در: مطالعات تاریخ اسلام، ش19، ص121-149.
طالقانی، سید محمود (1362). پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم.
طاهرزاده، علی‌اصغر (1389). حقیقت نوری اهل بیت b، اصفهان: لُب المیزان، چاپ اول.
طباطبایی، سید محمدحسین (1388). قرآن در اسلام، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417‌). المیزان، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372).‌ مجمع البیان، تهران: ناصرخسرو، چاپ سوم.
طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم (1415). المسترشد فی إمامة علی بن أبی طالب j ، قم: کوشان‌پور، الطبعة الاولی.
طبری، محمد بن جریر (1387). تاریخ الأمم والملوک، بیروت: دار التراث، الطبعة الثانیة.
طبری، محمد بن جریر (1412). جامع البیان، بیروت: دار المعرفة، الطبعة الاولی.
طوسی، محمد بن حسن (1373). رجال الطوسی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم.
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة، الطبعة الرابعة.
طوسی، محمد بن حسن (1414). الأمالی، قم: دار الثقافة، الطبعة الاولی.
طوسی، محمد بن حسن (1420). الفهرست، قم: مکتبة المحقق الطباطبائی، الطبعة الاولی.
طیب، سید عبدالحسین (1378). اطیب البیان، تهران: اسلام،‌ چاپ دوم.
عاملی، سید جعفر مرتضی (1386). الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)، قم: دار الحدیث، چاپ دوم.
عیاشی، محمد بن مسعود (1380). تفسیر العیاشی، تهران: المطبعة العلمیة، الطبعة الاولی.
غفاری، علی‌اکبر؛ صانعی‌پور، محمدحسن (1388). دراسات فی علم الدرایة، ترجمه: ولی‌الله حسومی، قم: دانشکده اصول‌الدین، چاپ اول.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة.
فراهیدی، خلیل بن أحمد (1409). العین، قم: نشر هجرت، چاپ دوم.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1415). تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر، الطبعة الثانیة.
قمی، علی بن ابراهیم (1404). تفسیر القمی، قم: دار الکتاب، الطبعة الثالثة.
کحاله، عمر رضا (1408). معجم المؤلفین، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
کشی، محمد بن عمر (1409). إختیار معرفة الرجال، مشهد: نشر دانشگاه، چاپ اول.
کلینی، محمد بن یعقوب (1429). الکافی، قم: دار الحدیث، الطبعة الاولی.
کوفی، فرات بن ابراهیم (1410). تفسیر فرات الکوفی، تهران: وزارة الإرشاد الإسلامی، الطبعة الاولی.
مازندرانی، محمد صالح (1382). شرح الکافی، تهران: المکتبة الإسلامیة، چاپ اول.
مامقانی، عبدالله (بی‌تا). تنقیح المقال فی علم الرجال (رحلی)، بی‌جا: بی‌نا، الطبعة الاولی.
مجلسی، محمد باقر (1404). مرآة العقول، تهران: دار الکتب الإسلامیة، الطبعة الثانیة.
محلی، جلال الدین؛ سیوطی، جلال الدین (1416). تفسیر الجلالین، بیروت: مؤسسة النور.
مرزه، سعد حاتم (1426). «نظام العلاقة بین القرآن والسنة: تعقیب علی مقال الجری والتطبیق القرآنیان»، المنهاج، ش40، ص153-172.
مصباح یزدی، محمدتقی (1383). در پرتو ولایت، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ دوم.
مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
مطهری، مرتضی (1389). آشنایی با قرآن (5)، تهران: صدرا، چاپ دوازدهم.
معرفت، محمدهادی (1390). تفسیر الأثری الجامع، ترجمه: جواد ایروانی، قم: تمهید، چاپ اول.
مکارم شیرازی، ناصر؛ و دیگران (1374). تفسیر نمونه، ‌تهران: دار الکتب الإسلامیة، الطبعة الاولی.
موسوی خویی، ابو القاسم (بی‌تا). معجم رجال الحدیث، قم: مدینة العلم، الطبعة الثانیة.
نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال النجاشی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ ششم.
نرم‌افزار درایة النور، نسخه 2/1.
نمازی، علی (1414). مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران: فرزند مؤلف، چاپ اول.
یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب (بی‌تا). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر.