بروز و ظهور باورهای شیعی در سیاست مذهبی شاه طهماسب اول صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس در جایگاه هیات علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام

2 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحدنجف آباد

3 دانشگاه آزاد نجف آباد

چکیده

چکیده
سیاست‌های مذهبی شاه طهماسب اول صفوی، نقش مهمی در فرآیند گسترش مذهب تشیع اثنی‌عشری در ایران عصر صفوی داشته است. بدون آگاهی از انگیزه‌های درونی شاه طهماسب برای به کار بستن این سیاست‌های مذهبی، نمی‌توان به درک صحیحی از وضعیت فرهنگی و مذهبی ایران در دوران حکومت او رسید. ریشه‌یابی منشأ اتخاذ سیاست‌های مذهبی و چگونگی بروز اعتقادات و علائق شاه طهماسب در اقدامات فرهنگی او، مسئله اصلی این پژوهش است. متغیرهایی نظیر شرایط سیاسی و مذهبی زمان و پیشینه اعتقادی شاه طهماسب در این مورد تأثیرگذار بوده‌اند و به نظر می‌رسد اولویت اصلی شاه طهماسب در بخش سیاست فرهنگی و مذهبی، اعتلای جایگاه خاندان پیامبر (ص) در جامعه بوده است که نشئت‌گرفته از اعتقادات و تمایلات درونی او است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Emergence and Appearance of Shiite Beliefs in the Religious Policy of Safavid Shah, Tahmasb I

نویسندگان [English]

  • saeid najafinejad 1
  • naser jadidi 2
  • mohammad karim yousef jamali 3
1 Research center for history of ahlulbayt
2 Assistant Professor, Faculty of History, Azad University, Najafabad Branch, Correspondent Author
3 azad university of najaf abad
چکیده [English]

Among the Safavid kings, Shah Tahmasb I has played an important role in establishing the secular Shia in Iran. During his long-term government, he took a lot of actions on this route, which has had many various consequences. The origins of the origins of religious policies and how Shah Tahmasb's Shiite beliefs and interests are expressed in his cultural practices is the main issue of this research.
Variables such as the political and religious conditions of Shah Tahmasb's time and background have been influential in this regard. It seems that the main priority of Shah Tahmasb in the field of cultural and religious policy is the elevation of the position of the Prophet's family in society, which stems from his beliefs and inner desires. In this regard, by describing some of Shah Tahmasb's actions, in this research will try to provide an adequate analysis of the position of Ahl al-Bayt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Shah Tahmasb
  • Ahl al-Bayt
  • Shia
  • Safavid
قرآن کریم.
ایزدی، حسین (1395). شکل‌گیری و تحول مراسم مذهبی در عهد صفویه، قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
استرآبادى، على‌بن داود خادم (بی‌تا). انساب النواصب (نسخه خطی)، کاتب: محمدحسن بن میرزا محمدتقى، قم: مرکز احیای آثار اسلامی.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1362). سیاست و اقتصاد عصرصفوی، تهران: انتشارات صفی علیشاه، چاپ سوم.
بُرن، رُهر (1349). نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بلو، دیوید (1395). شاه عباس پادشاه بی‌رحمی که به اسطوره مبدل گشت، ترجمه خسرو خواجه نوری، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
پورامینی، محمدباقر (1381). صفویان نماد اقتدار ایران، قم: انتشارات نورالسجاد، چاپ اول، جلد اول.
پیرزاده ابدال زاهدی، حسین (1395). سلسله النسب صفویه، تصحیح حسین نصیر باغبان، تهران: نشر ارمغان تاریخ.
تربیت، محمدعلی (1377). دانشمندان آذربایجان، غلامرضا طباطبائی مجد، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ترکمان، اسکندر بیگ (1350). تاریخ عالم آرای عباسی، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم. جلد دوم
تطیلی و همکاران (1393). سه سفرنامه، ترجمه و تحقیق حسن جوادی و ویلم فلور، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ اول.
جزایری، نعمت اللّه (1431). الانوارالنعمانیه، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، جلد چهارم.
جعفریان، رسول (1387). نقش خاندان کرکی در تأسیس و تداوم دولت صفوی، تهران: نشر علم، چاپ اول.
جعفریان، رسول (1393). تاریخ ایران از آغاز اسلام تا پایان صفویه، تهران: نشرعلم، چاپ اول.
جعفریان، رسول (1384). کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی، قم: نشر ادیان.
حسینی استرآبادی، سید حسن‌بن مرتضی (1364). از شیخ صفی تا شاه صفی، به اهتمام احسان اشراقی، تهران: انتشارات علمی.
حسینیان، روح اللّه (1390). تاریخ سیاسی تشیع، تهران: نشر علیون.
خورشاه‌بن قبادالحسینی (1379). تاریخ ایلچی نظام شاه، تصحیح و توضیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه دا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
زارع شاهمرسی، پرویز (1385). تاریخ زبان ترکی در آذربایجان، تبریز: نشر اختر، چاپ اول.
سبزواری، ملا محمد باقر (1377). روضه الانوار عباسی، تصحیح اسماعیل چنگیزی اردهایی، تهران: انتشارات میراث مکتوب، چاپ اول.
صفوی، شاه طهماسب اول (1363). تذکره شاه طهماسب، تهران: انتشارات شرق، چاپ دوم.
عبدی بیگ شیرازی، زین العابدین علی (1979). جنه الاثمار. زینه الاوراق. صحیفه الاخلاق، ترتیب متن و مقدمه ابوالفضل هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: انتشارات دانش.
عبدی بیگ شیرازی، زین العابدین علی (1986). مظهر الاسرار، مقدمه ابوالفضل هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: انتشارات دانش.
غفاری قزوینی، قاضی احمد (بی‌تا). تاریخ جهان آرا، تهران: انتشارات کتابفروشی حافظ.
قزوینی، ابوالحسن (1367). فوائدالصفویه، تصحیح مریم میر احمدی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
قمی، شیخ عباس (1327). فوائد الرضویه، بی‌جا: انتشارات مرکزی، جلد اول.
گروهی از نویسندگان (1349). سفرنامه‌های ونیزیان در ایران (شش سفرنامه)، ترجمه منوچهر امیری، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ اول.
گروهی از نویسندگان (1384). مجموعه مقالات همایش ایران زمین در گستره تاریخ صفویه، به اهتمام مقصود علی صادقی، تبریز: انتشارات ستوده، چاپ اول.
لاری، مصلح‌الدین محمد (1393). مرآت الادوار و مرقات الاخبار، تصحیح سید جلیل ساغروانیان، تهران: نشر میراث مکتوب، ج 2.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، جلد 35.
محتشم کاشانی، کمال الدین (1380). هفت دیوان، تصحیح عبدالحسین نوایی و مهدی صدری، تهران: نشر میراث مکتوب، چاپ اول.
مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1415). الامالی، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ سوم.
موسوی خوانساری، محمد باقر (1391). روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، قم: نشر مکتبه اسماعیلیان، جلد 4.
میراحمدی، مریم (1369). دین و دولت در عصر صفوی، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم.
نوائی، عبدالحسین و غفاری فرد، عباسقلی (1381). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
نوائی، عبدالحسین (1350). شاه طهماسب صفوی مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
هالم، هاینس (1389). تشیع، محمدتقی اکبری، قم: نشر ادیان.
یوسفی ملکه گلمغانی زاده اصل، حسن (1392). تجلی هنر عرفانی در بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، لندن: آکادمی مطالعات ایرانی لندن، چاپ اول.