بررسی اسناد روایات دلایل و کرامات امامان شیعه (ع) بر اساس قواعد درایة‌الحدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ تشیع

2 استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران، دانشکده الاهیات و معارف اسلامی

چکیده

در میراث حدیث شیعه، با روایاتی مواجه می‌شویم که افعال خارق عادات و کرامات ائمه (ع) را با هدف اثبات حقانیت ایشان در برابر مخالفان نقل می‌کنند. این روایات مانند دیگر احادیثِ حاکی از قول و فعل امامان (ع)، باید از نظر متن و سند بررسی و نقد شود. با توجه به اینکه نقل روایات دلایل و کرامات امامان (ع) محل توجه و علاقه غالیان بوده، نقد و پالایش این روایات ضرورت بیشتری دارد. مسئله این پژوهش، که اسناد روایات دلایل امامان (ع) را بر اساس قواعد علم درایة‌الحدیث بررسی می‌کند، این است که: جایگاه کتب و روایات دلایل و راویان آن بر اساس قواعد درایة‌الحدیث چگونه است؟ محدوده بررسی این پژوهش، کتب دلایل‌نگاری، و مجموعه‌های روایی موجود شیعه تا قرن هفتم هجری و روایات کرامات و دلایل امام ششم (ع) تا امام یازدهم (ع) شیعیان اثناعشری است. این بررسی نشان می‌دهد برخی اشکالات اساسی به مؤلفان متون دلایل‌نگاری یا اعتبار این کتب وارد است و اشکالاتی نیز به سند روایات و راویان آنها، که یا ضعیف‌اند یا مجهول، یا روایاتشان مرسل است؛ و البته اختلاف‌نظر رجالیان در توثیق یا تضعیف راویان، قضاوت را دشوار کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Traditions of the Supernatural Aspects of Shiite imams; A Study of Chain of Narrators on the Basis of Dirayat al-hadith

نویسندگان [English]

  • Kamran MohammadHosseini 1
  • Asghar Qa’edan 2
1 MA in Shiite History
2 Assistant professor in the History of civilization of Islamic nations in Tehran university
چکیده [English]

 
There are traditions in the Shiite tradition heritage that declare Imams extraordinary acts and miracles to prove their rightfulness against opponents. These narratives, like other traditions, should be investigated and criticized in terms of text and chain of transmitters. Exaggerators (Gholat) showed special interesting to these traditions; therefore criticize and refine of these traditions is more necessary. This paper studies the chain of transmitters of these narrations, and aim to answer these questions on the basis of Dirayat al-hadith: what position have the books and narrators of these traditions? What is the main problem of the chain of narrators of these traditions? According to `Ilm al-Rijāl, what position have narrators of these narrations? Domain of this study is books and collections of traditions till 7th century and traditions of miracles of sixth to eleventh Shiite Imams. This study shows that the authors of these texts or the books have major drawbacks. There are also some disadvantages in the chain of transmitters and narrators; some are weak and some are unknown (majhul) or their narrations are Mursal. Disagreements of Rijal scholars about validity of narrators makesthejudgment more complex.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shiite Imams
  • miracle (dalayel)
  • supernatural work (Kirama)
  • Dirayat al-hadith
  • `Ilm al-Rijāl tt

مراجع

ابن بابویه، محمد بن علی بن حسین (1378). عیون اخبار الرضا (ع)، تهران: نقش جهان.
ابن داوود، حسن بن علی (1383). رجال ابن داوود، تحقیق: جلال‌الدین حسینی، تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌غضائری، احمد ابن حسین (1364). رجال ابن الغضائری، قم: مؤسسه اسماعیلیان.  
انصاری، محمدرضا (1373). «طبری سوم و کتاب دلائل الامامة»، در: کیهان اندیشه، ش58، ص138-152.
آقاجانی قناد، علی (1380). «ابراهیم بن هاشم کوفی»، در: علوم حدیث، ش19، ص87-102.
بحر العلوم، سید محمدمهدی (1363). الفوائد الرجالیة، تهران: کتاب‌خانه صادق.
بحرانی، هاشم (1413). مدینة معاجز الائمة الاثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
جباری، محمدرضا (1379). «شناخت و تحلیل مکتب حدیثی قم»، در: مجله دانشکده الاهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد، ش49 و 50، ص57-80.
جدیدی‌نژاد، محمدرضا (1382). معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، قم: دار الحدیث.
حسین بن عبدالوهاب (بی‌تا). عیون المعجزات، قم: مکتبة الداوری.
حلی، حسن بن سلیمان (1421). مختصر بصائر الدرجات، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
حلی، حسن بن یوسف (1411). رجال العلامة الحلی، قم: دار الذخائر.
حلی، حسن بن یوسف (1413). کشف المراد فی تصحیح الاعتقاد، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
خدایاری، علی‌نقی (1382). «گزارشی از سیر مباحث درایه در امامیه تا سده دهم هجری»، در: علوم حدیث، ش30، ص136-163.
الخصیبی، حسین بن حمدان (1419). هدایة الکبری، بی‌جا: البلاغ.
خویی، ابوالقاسم (1410). معجم رجال حدیث، قم: مرکز نشر آثار شیعه.
راوندی، قطب الدین (1409). الخرائج والجرائح، قم: مدرسة الامام المهدی.
ربانی، محمدحسن (1380). دانش درایة الحدیث، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
ربانی، محمدحسن (1389). آسیب‌شناسی حدیث، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس.
سبحانی، جعفر (1412). اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
سبحانی، جعفر (1425). کلیات فی علم الرجال، قم: دفتر نشر اسلامی.
شریف مرتضی، علی بن حسین (1411). الذخیرة فی علم الکلام، تحقیق: سید احمد حسینی، قم: مؤسسة نشر الاسلامی.
صدر عاملی، حسن (بی‌تا). نهایه الدرایة، تحقیق: ماجد الغرباوی، قم: مشعر.
صفار، محمد بن الحسن (1404). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، قم: مکتبة آیة الله مرعشی نجفی.
صفری فروشانی، نعمت‌الله (1384 الف). «حسین بن حمدان خصیبی و کتاب الهدایة الکبری»، در: مجله طلوع، ش16، ص15-46.
صفری فروشانی، نعمت‌الله (1384 ب). «محمد بن جریر طبری آملی و دلائل الامامة»، در: علوم حدیث، ش37 و 38، ص223-240.
طبرسی، فضل بن حسن (1417). اعلام الوری، قم: آل البیت.
طبری، محمد بن جریر بن رستم (1413). دلائل الامامة، قم: بعثت.
طوسی، محمد بن حسن (1381). رجال طوسی، نجف: انتشارات حیدریه.
طوسی، محمد بن حسن (1384). امالی للشیخ محمد بن الحسن الطوسی، نجف: مکتبة الاهلیة.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). الفهرست، نجف: المکتبة المرتضویة.
طهرانی، آقابزرگ (1408). الذریعة الی تصانیف الشیعة، قم و تهران: اسماعیلیان و کتاب‌خانه اسلامیه.
عمادی حائری، سید محمد (1388). بازسازی متون کهن حدیث شیعه، تهران: کتاب‌خانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و دارالحدیث.
فخر الدین رازی، محمد بن عمر (1986). الاربعین فی اصول الدین، قاهره: بی‌نا.
الفضلی، هادی (1416). اصول علم الرجال، قم: مؤسسة ‌ام القری.
کشی، محمد بن عمر (1348). اختیار معرفة الرجال، مشهد: دانشگاه مشهد.
کلینی، محمد بن یعقوب (1362). الکافی، تهران: اسلامیه.
مدیر شانه‌چی، کاظم (1386). درایة الحدیث، قم: دفتر نشر اسلامی.
مسعودی، علی بن الحسین (1426). اثبات الوصیة، قم: انصاریان.
مفید، محمد بن نعمان (1413). الاختصاص، قم: کنگره شیخ مفید.
نجاشی، احمد بن علی (1416). رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
نعمانی، محمد بن ابراهیم (1397). الغیبة، تهران: نشر صدوق.
نفیسی، شادی (1380). «معیارهای نقد متن در ارزیابی حدیث»، در: مقالات و بررسی‌ها، دفتر 70، ص11-44.
نفیسی، شادی (1388). درایة الحدیث، تهران: سمت.
نمازی، علی (1412). مستدرکات علم رجال حدیث، تهران: شفق.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار