گرایش مدنیان به امام علی (ع) با بهره‌گیری از راویان مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب و پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

بنا به شواهد و قرائن تاریخی، مدینه هرچند مولد و موطن تشیع است، ولی هیچ‌گاه یکی از اقطاب تشیع نبوده است. به عبارت دیگر، مدینه را نمی‌توان شهری شیعه‌خیز دانست. اما این بدان معنا نیست که اهالی آن هیچ‌گونه تمایلی به اهل بیت (ع) نداشته‌اند، بلکه گرایش‌های ‌حبی، سیاسی و علمی هر یک به فراخور خود در برهه‌های مختلف وجود داشته است. این مقاله درصدد رمزگشایی از گرایش مردم مدینه به ائمه (ع)، پس از رحلت پیامبر (ص) تا پایان عمر شریف امام علی (ع) (40 ه.ق.) است. این مسئله در گرایش به امام علی (ع) متبلور است و احرازِ آن روش‌های گوناگونی دارد که نگارنده در مقالات دیگری کاویده است. روش به‌کاررفته در این مقاله، بررسی محل سکونت راویان احادیث امام علی (ع) به عنوان جامعه نمونه آماری، برای کشف میزان گرایش اهل مدینه به ایشان است. نتیجه، کشفِ تساوی تقریبی راویان مدنیِ امام علی (ع) نسبت به مجموع راویان غیرمدنی ایشان و اثبات گرایش راویان مدنی احادیث به حضرت علی (ع) و در نتیجه اطلاع نسبی از گرایش مدنیان به ایشان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Tendency of the People of Medina to Imam Ali (AS) as Viewed by Madani Narrators

نویسندگان [English]

  • Mahdi Noormohammadi 1
  • Mostafa Sadeqi 2
1 PhD student in University of Religions and Denominations and researcher in Islamic Sciences and Culture Academy
2 Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

According to historical evidence, Medina is the birthplace and home of the Shiite, but it has never been a center of the Shia. In the other words, Medina isn’t a Shiite town originally, but it doesn’t mean that the people of Medina have no tendency to Ahl al-Bayt. But rather there have been emotional desire and political and scientific tendency in different levels. This article attempts to decode the tendency of people of Medina to Imams, after demise of the prophet until the noble life of Imam Ali (40 AH); obviously this is reflected in the tendency to Imam Ali. It has been explored in various ways by researcher. This paper studies the origin of narrators of Medina, who narrated the Hadith from Imam Ali to prove tendency of Medinas people. As a result, the discovery of approximate equality between narrators of Medina and all of narrators, proves the acceptable attitude of narrators of Medina towards Imam Ali's Hadith.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • narrators of Medina
  • Imams
  • Ahl al-Bayt

مراجع

قرآن کریم.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن‌ هبة‌ الله (1378). شرح نهج‌البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: بی‌نا.
ابن اثیر جزری، عزالدین علی (1409/1989). أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت: دار الفکر.
ابن اعثم کوفی، أبومحمد أحمد (1411/1991). الفتوح، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الأضواء.
ابن ‌بابویه قمی (صدوق)، محمد بن ‌علی بن ‌حسین (1385/1966). علل الشرائع، قم: داوری.
ابن حبان، محمد (1393). الثقات، حیدرآباد دکن هند: مؤسسة الکتب الثقافیة.
ابن حبان، محمد (1411). مشاهیر علماء الامصار، تحقیق: مرزوق علی إبراهیم، بی‌جا: المنصوره، دار الوفاء للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن حزم، علی بن‌احمد (1403/1983). جمهرة أنساب ‌العرب، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا). المسند، بیروت: دار صادر.
ابن سعد بن‌ منیع هاشمی بصری، محمد (1410/1990). الطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن شبه نمیرى (1410). تاریخ المدینة المنورة، محقق: فهیم محمد شلتوت، قم: دار الفکر‏.
ابن عبد البر، أبو عمر یوسف بن ‌عبدالله بن ‌محمد (1412/1992). الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل.
ابن عماد حنبلی (1406). شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق: الأرناؤوط، دمشق: دار ابن کثیر.
ابن قتیبة دینوری، أبو محمد عبدالله بن ‌مسلم (1992). المعارف، تحقیق: ثروت عکاشة، قاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب، الطبعة الثانیة.
ابن ماکولا، علی بن ‌هبة ‌الله (بی‌تا). اکمال الکمال، بی‌جا: دار احیاء التراث العربی.
ابن مبارک، عبدالله (1411/1991). مسند ابن المبارک، تحقیق: د. مصطفی عثمان محمد، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن منظور، ابو الفضل جمال‌ الدین محمد بن ‌مکرم الافریقی المصری (1388/1968). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابن هشام حمیری معافری، عبد الملک (بی‌تا). السیرة النبویة، تحقیق: مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت: دار المعرفة.
ابو یعلی موصلی، احمد بن ‌علی (1408/1988). مسند ابی یعلی، تحقیق: حسین سلیم أسد، بی‌جا: دار المأمون للتراث.
بخاری، محمد بن‌ اسماعیل (بی‌تا الف). التاریخ الکبیر، دیاربکر: المکتبة الاسلامیة.
بخاری، محمد بن‌ اسماعیل (بی‌تا ب). کتاب الکنی جزء من التاریخ الکبیر، دیار بکر: المکتبة الاسلامیة.
بلاذری، أحمد بن‌ یحیی بن ‌جابر (1398/1978). انساب الأشراف، تحقیق: عبد العزیز الدوری، بیروت: جمعیة المستشرقین الألمانیة، ج4.
بلاذری، أحمد بن‌ یحیی بن ‌جابر (1959). انساب الأشراف، تحقیق: محمد حمید الله، مصر: دار المعارف، ج1.
جعفریان، رسول (1387). اطلس شیعه، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
جوهری بصری بغدادی، ابوبکر احمد بن ‌عبد العزیز (1413/1993). السقیفة والفدک، تحقیق: محمد هادی الأمینی، بیروت: شرکة الکتبی للطباعة والنشر، الطبعة الثانیة.
حاکم نیشابوری، محمد بن ‌عبدالله (بی‌تا). المستدرک، تحقیق: یوسف عبد الرحمان المرعشلی، بی‌جا: دار المعرفة.
خلیفة، أبو عمرو بن‌ خیاط بن ‌أبی ‌هبیرة لیثی عصفری (مشهور به شباب) (1415/1995). تاریخ خلیفة بن‌ خیاط، تحقیق: فواز، بیروت: دار الکتب العلمیة.
دارمی، عبدالله بن بهرام (1349). سنن الدارمی، دمشق: مطبعة الاعتدال.
الدوری، یحیی بن ‌معین (بی‌تا). تاریخ ابن معین، تحقیق: عبد الله احمد حسن، بیروت: دار القلم للطباعة والنشر والتوزیع.
ذهبی، شمس ‌الدین محمد بن ‌احمد (1413/1992 الف). الکاشف فی معرفة من له روایة فی کتب الستة، تحقیق: محمد عوامة، أحمد محمد نمر الخطیب، بی‌جا: دار القبلة للثقافة الاسلامیة، مؤسسة علوم القرآن.
ذهبی، شمس ‌الدین محمد بن ‌احمد (1413/1992 ب). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والأعلام، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثانیة.
ذهبی، شمس ‌الدین محمد بن ‌احمد (1413/1992 ج). سیر أعلام النبلاء، تحقیق: إشراف و تخریج: شعیب الأرنؤوط و مأمون الصاغرجی، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة التاسعة.
رازی، عبد الرحمن بن ‌محمد بن‌ ابی ‌حاتم (1371/1952). الجرح والتعدیل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ قرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، بیروت: دار القلم.
سمعانی، أبو سعید عبد الکریم بن ‌محمد بن ‌منصور تمیمی (1382/1962). الأنساب، تحقیق: عبد الرحمن بن‌ یحیی المعلمی الیمانی، حیدرآباد: مجلس دائرة المعارف العثمانیة.
الشافعی، محمد بن ادریس (1403/1983). کتاب الأم، بی‌جا: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الثانیة.
صدوق، محمد بن ‌علی بن ‌حسین بن ‌بابویه قمی (1361). معانی الاخبار، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: مؤسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم.
صدوق، محمد بن ‌علی بن ‌حسین بن ‌بابویه قمی (1376). الامالی، تهران: کتابچی، الطبعة السادسة.
صنعانی، عبد الرزاق (بی‌تا). المصنف، تحقیق: حبیب الرحمن الأعظمی، بی‌جا: مجلس الاعلمی.
طبرانی، سلیمان بن ‌احمد (1415/1995). المعجم الاوسط، تحقیق: قسم التحقیق بدار الحرمین، بی‌جا: دار الحرمین للطباعة والنشر والتوزیع.
طبری، أبو جعفر محمد بن جریر (1387/1967). تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث، الطبعة الثانیة.
طریحی، فخر الدین بن ‌محمد (1408). مجمع البحرین، تحقیق: السید أحمد الحسینی، بی‌جا: مکتب النشر الثقافة الاسلامیة، الطبعة الثانیة.
طوسی، ابو جعفر محمد بن‌ حسن (1430/1388). رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
عجلی کوفی، ابوالحسن احمد بن‌ عبدالله بن ‌صالح (1405). معرفة الثقات، مدینة منورة: مکتبة الدار.
عسقلانی، احمد بن ‌علی بن ‌حجر (1404/1984). تهذیب التهذیب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
عسقلانی، احمد بن ‌علی بن ‌حجر (1415/1995). الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیة.
عقیلی، محمد بن ‌عمرو (1418). الضعفاء الکبیر، تحقیق: الدکتور عبد المعطی أمین قلعجی، بیروت: دار الکتب العلمیه، الطبعة الثانیة.
فراهیدی، خلیل بن ‌احمد (1363/1405). العین، تحقیق: مهدی مخزومی، ابراهیم سامرایی، قم: دار الهجرة.
قاضی ابرقوه همدانی، رفیع‌ الدین اسحاق بن ‌محمد (1377)‌. سیرت رسول الله (ص)، تحقیق: اصغر مهدوی، تهران: خوارزمی، چاپ سوم.
قرطبی، محمد بن ‌احمد (بی‌تا). تفسیر قرطبی، تحقیق و تصحیح: أحمد عبد العلیم البردونی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
کحالة، عمر (1388/1968). معجم قبائل العرب، بیروت: دار الملایین، الطبعة الثانیة.
کوفی، محمد بن ‌سلیمان (1412). مناقب الامام امیرالمؤمنین (ع)، تحقیق: شیخ محمد باقر محمودی، قم: جمع إحیاء الثقافة الاسلامیة.
مالک بن ‌انس (بی‌تا). المدونة الکبری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مغربی، قاضی نعمان (1409). شرح الأخبار، تحقیق: سید محمد حسینی جلالی، قم: مؤسسة نشر اسلامی وابسته به جماعة مدرسین حوزه علمیه قم.
مفید، محمد بن ‌محمد بن ‌نعمان (1413 الف). الامالی، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
مفید، محمد بن ‌محمد بن ‌نعمان (1413 ب). الجمل، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
مفید، محمد بن ‌محمد بن ‌نعمان (1414). الارشاد، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر
والتوزیع.
منقری، نصر بن ‌مزاحم (1382). وقعة صفین، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قاهرة: المؤسسة العربیة الحدیثة (افست: قم، منشورات کتاب‌خانه مرعشی نجفی، 1404)، الطبعة الثانیة.
یعقوبی، احمد بن ‌ابی یعقوب (1422). البلدان، بیروت: دار الکتب العلمیة.
The Encyclopeadia of Islam (1986). Leiden: E. J. Brill.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار