مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل‌البیت (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

imdatturan@gmail.com

چکیده

خلقت نوری اهل‌البیت (ع)، یعنی آفرینش ایشان از نور، از جمله موضوعات محل بحث در کلام امامیه است. ریشه تاریخی این بحث روایات عمدتاً امامی است که در کتب و جوامع حدیثی مندرج‌اند. این روایات در مجموع حاوی تفاصیلی هستند که هر تک‌روایت فقط به بیان برخی از آنها بسنده کرده است. مقاله حاضر می‌کوشد فارغ از صحت و سقم سندی و بررسی‌های دلالی و تفسیری، صرفاً با کنار هم چیدن و برش‌زدن و دسته‌بندی روایات مربوط، تصویر جامعی از ماجرای خلقت نوری اهل‌البیت (ع) از آغاز تا انجام ترسیم کند. منبع پژوهش حاضر کتب روایی امامیه تا قرن پنجم است. حاصل جمع مضمون روایات خلقت نوری این است که خداوند اهل‌البیت (ع) را از نور خودش آفرید و ایشان را نزد عرش خود قرار داد تا مشغول حمد و تسبیح الاهی شوند. پس از آفرینش حضرت آدم انوار اهل‌البیت (ع) همچون نوری یکپارچه در صلب حضرت آدم قرار گرفت و نسل به نسل در اصلاب و ارحام پاک منتقل شد تا در نهایت تک‌تک اهل‌البیت (ع) قدم در عالم دنیا نهادند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Thematology of Traditions Concerned with Creation of the Prophet and his Household out of Light

نویسنده [English]

  • Imdat Turan Turan
Assistant Professor in University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Luminous creation of the Prophet and his household, that is their creation as luminous entities out of the light of God, is a debated and controversial issue in Imamite’s theology. The raise of this issue is rooted mainly in narrations of luminous creation related from the prophet and his household themselves. The narrations prime face doesn’t seem to provide us with a complete story of luminous creation, but when taken as parts of a puzzle seems to have common conceptual links with each other that enables us to catch the whole story. Using this method, we came to the conclusion that according to these narrations God created the prophet and his household as luminous entities before the creation of other creatures. Then they kept minifying and praising God in front of or besides the divine throne. After the creation of Adam, God put them as a unified light in his loin. This light transmitted in his progeny from the fathers to the mothers till the father and the mother of the prophet and every member of the household of the prophet. So every one of them transmitted from the last loin to the last womb were born to conduct an earthly life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Luminous Creation
  • the prophet
  • shadows
  • apparition
  • spirit
ابن قولویه، جعفر بن محمد (1356). کامل الزیارات، تحقیق: عبدالحسین امینی، نجف اشرف: دار المرتضویه.
استرآبادی، ملا محمد امین (1430). الحاشیة علی أصول الکافی، قم: انتشارات دار الحدیث.
برقی، احمد بن محمد بن خالد (1371). المحاسن، تحقیق: جلال‌الدین محدث، قم: دار الکتب الاسلامیة.
برقی، احمد بن محمد بن خالد (1383). رجال برقی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خزاز رازی، علی بن محمد (1401). کفایة الأثر فی النصّ علی الأئمة الاثنی عشر، قم: انتشارات
بیدار.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1383). شرح أصول الکافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1362). الخصال، قم: جامعه مدرسین.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1376). الأمالی، تهران: انتشارات کتابچی، چاپ ششم.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1378). عیون أخبار الرضا علیه السلام، تهران: نشر جهان.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1385). علل الشرائع، قم: کتاب‌فروشی داوری.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1395). کمال الدین و تمام النعمة، تهران: اسلامیه.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1398).‌ التوحید، تحقیق: هاشم حسینی، قم: جامعه مدرسین.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1403). معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1413). من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
صفار، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (صلّی الله علیهم)، قم: مکتبة آیة اللّه المرعشی النجفی.
طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم (1413). دلائل الامامة، قم: مؤسسة البعثة، چاپ اول.
طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم (1427). نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة علیهم السلام، قم: انتشارات دلیل ما، چاپ اول.
طوسی، محمد بن الحسن (1381). رجال طوسی، نجف: انتشارات حیدریه.
طوسی، محمد بن الحسن (1411). الغیبة، قم: دار المعارف الاسلامیة.
طوسی، محمد بن الحسن (1414). الأمالی، قم: مؤسسة البعثة، چاپ اول.
عیاشی، محمد بن مسعود (1380). تفسیر العیاشی، تهران: المطبعة العلمیة.
فرات الکوفی (1410). تفسیر فرات الکوفی، تحقیق: محمد کاظم، تهران: مؤسسة الطبع والنشر فی وزارة الارشاد الاسلامی.
فیض کاشانی، محمد بن مرتضی (1360). کلمات مکنونة من علوم اهل الحکمة والمعرفة، تصحیح: شیخ عزیزالله عطاردی قوچانی، قم: مؤسسه انتشارات فراهانی، چاپ دوم.
قمی، علی بن ابراهیم (1404). تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
کراجکی، محمد بن علی (1410). کنز الفوائد، تحقیق: عبدالله نعمة، قم: دار الذخائر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1362). الکافی، تهران: اسلامیه.
کوفی اهوازی، حسین بن سعید (1402). الزهد، تحقیق: غلامرضا عرفانیان یزدی، قم: المطبعة العلمیة.
مازندرانی، محمد صالح بن احمد (1382). شرح الکافی، تهران: المکتبة الاسلامیة.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403). بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1404). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 الف). المسائل السرویة، قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 ب). المسائل العکبریة، قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
نعمانی، محمد بن ابراهیم (1397). الغیبة، تهران: نشر صدوق.