بررسی تطبیقی دیدگاه علامه حلی و ابن‌تیمیه در استدلال به آیه 124 سورۀ بقره در امامت امیرالمؤمنین علی (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مذاهب اسلامی، دانشکدۀ مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری نقد وهابیت، دانشکده مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری مذاهب کلامی، دانشکده مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

علامه حلی از عالمان بزرگ شیعه با استفاده از آیات قرآنی مرتبط با امامت و ولایت اهل ‌بیت (ع) و روایات واردشده در کتاب‌های اهل تسنن، به اثبات مسئله امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی و دیگر ائمه (ع) در کتاب منهاج الکرامه پرداخته است. برخی از عالمان اهل تسنن از جمله ابن‌تیمیه در کتاب منهاج السنة سعی در خدشه واردکردن به استنادها و استدلال‌های علامه حلی به نصوص مذکور دارند. در تحقیق پیش‌رو استدلال‌های علامه حلی به آیه 124 سوره «بقره» بر خلافت و امامت حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و در ادامه اشکال‌های ابن‌تیمیه به کلام علامه در جایگاه مسئله این تحقیق بررسی شده است. هدف از این پژوهش، بررسی تمام اشکال‌های ابن‌تیمیه بر استدلال‌های علامه حلی به حدیثی ذیل آیۀ 124 سورۀ «بقره» در اثبات خلافت و امامت امام علی (ع) است که با روش تحلیلی انجام شده است. با بررسی‌های انجام‌شده، ثابت شد هیچ‌یک از اشکال‌های پنج‌گانه ابن‌تیمیه به حدیث مذکور ذیل آیه 124 «بقره» در اثبات امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) وارد نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Views of al-ʿAllāma al-Ḥillī and Ibn Taymiyya in Invoking Verse 124 of Surah al-Baqara regarding Imam ʿAlī’s Imamate

نویسندگان [English]

  • Mohammad Moeinifar 1
  • Rahim Sabour 2
  • Mohammad Hossein Mahdavimehr 3
1 Associate professor, Department of Islamic Denominations, Faculty of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations
2 PhD student, Critique of Wahhabism, Faculty of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations
3 PhD student, Theological Schools, Faculty of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Al-ʿAllāma al-Ḥillī, a prominent early Shiite scholar, drew upon Quranic verses pertaining to the imamate and authority of Ahl al-Bayt (the Prophet’s Household), as well as hadiths cited within Sunni sources, to affirm the imamate and authority of Amīr al-Muʾminīn ʿAlī and other Shiite Imams in his work, Minhāj al-kirāma. Certain Sunni scholars, notably Ibn Taymiyya in his Minhāj al-sunna, sought to challenge al-ʿAllāma al-Ḥillī’s citations and arguments. This research scrutinizes al-Ḥillī’s reference to verse 124 of Surah al-Baqara regarding the immediate caliphate and Imamate of Amīr al-Muʾminīn ʿAlī, followed by Ibn Taymiyya's objections to al-Ḥillī’s position. The study aims to assess these objections against al-Ḥillī’s utilization of a hadith transmitted under verse 124 of Surah al-Baqara to establish the caliphate and Imamate of Imam ʿAlī, employing an analytical methodology. Findings indicate that none of the five objections raised by Ibn Taymiyya against this hadith under verse 124 of Surah al-Baqara hold validity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imamate of Imam ʿAlī
  • the Verse of “Ibtilāʾ” in Surah al-Baqara
  • al-ʿAllāma al-Ḥillī
  • Ibn Taymiyya

مراجع

ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم (1417 ق)؛ الکامل فی التاریخ؛ تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری؛ بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن‌المغازلی، علی بن محمّد (1424 ق)؛ مناقب أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب؛ تحقیق: أبوعبدالرحمن ترکی بن عبد الله الوادعی؛ صنعاء: دار الآثار.
ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (1406 ق)؛ منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة؛ تحقیق: محمد رشاد سالم؛ چ 1، ریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
ابن‌جوزی، جمال‌الدین ابوالفرج (1422 ق)؛ زاد المسیر فی علم التفسیر؛ المحقق: عبدالرزاق المهدی؛ بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن‌حبان دارمی، محمّد (1393 ق)؛ الثقات؛ دکن: دائرة المعارف العثمانیة بحیدر آباد.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی (2002 م)؛ لسان المیزان؛ المحقق: عبدالفتاح أبوغدة؛ [بی‌جا]: دار البشائر الإسلامیة.
ابن‌شهرآشوب مازندرانى، محمد بن على (1379 ش)؛ مناقب آل أبی‌طالب (ع)؛ قم: علامه.
ابن‌عساکر، أبوالقاسم علی بن حسن (1415 ق)؛ تاریخ دمشق؛ تحقیق: عمرو بن غرامة العمروی؛ بیروت: دار الفکر.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل (1420 ق)؛ تفسیر القرآن العظیم؛ تحقیق: سامی بن محمد سلامة؛ چ 2، بیروت: دار طیبة.
البانی، محمدناصر (1413 ق)؛ ظلال الجنة فی تخریج السنة لابن أبی‌عاصم؛ الطبعة الثالثة، بیروت: المکتب الإسلامی.
البلادی البوشهری، عبدالله (1432 ق)؛ الردود السته علی ابن‌تیمیه الرد الاول؛ تحقیق: سیدمحمود الغریفی؛ [بی‌جا]: دار الحفظ التراث البحرانی.
ثعلبی، أحمد (1422 ق)؛ الکشف و البیان عن تفسیر القرآن؛ تحقیق: الإمام أبی‌محمد بن عاشور؛ مراجعة وتدقیق: الأستاذ نظیر الساعدی؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
حاکم نیشابورى، محمّد (1411 ق)؛ المستدرک على الصحیحین؛ تعلیق: محمد بن أحمد ذهبى، تحقیق: مصطفى عبدالقادر عطا؛ بیروت: دار الکتب العلمیة.
حسکانى، عبیدالله بن عبدالله (1411 ق)؛ شواهد التنزیل لقواعد التفضیل؛ تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
حلی، حسن بن یوسف و عبدالرحیم مبارک (1379 ش)؛ منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة؛ مشهد: مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا.
ذهبی، محمد (1413 ق)؛ الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة؛ تحقیق: محمّد عوّامة و أحمد محمد نمر الخطیب؛ جده: دار القبلة للثقافة الإسلامیة.
__________ (1405 ق)؛ سیر أعلام النبلاء؛ تحقیق: مجموعة من المحققین بإشراف الشیخ شعیب الأرناؤوط؛ چ3، بیروت: مؤسسة الرسالة.
__________ (1382 ش)؛ میزان الاعتدال فى نقد الرجال؛ تحقیق: بجاوى على محمّد؛ بیروت: دار المعرفة.
__________ (2003 م)؛ تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام؛ تحقیق: بشار عوّاد معروف؛ بیروت: دار الغرب الإسلامى.
رضوانی، علی‌اصغر (1390 ش)؛ دشمنی ابن‌تیمیه با اهل بیت (ع)؛ تهران: نشر مشعر و مرکز تحقیقات حج.
زمخشری، محمود بن عمر (1407 ق)؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چ 3، بیروت: دار الکتاب العربی.
سیوطی، عبدالرحمن بن أبی‌بکر [بی‌تا]؛ الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور؛ بیروت: دار الفکر.
طباطبایى، سیدمحمدحسین (1390 ش)؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ 2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرانی، سلیمان [بی‌تا]؛ المعجم الکبیر؛ تحقیق: حمدی بن عبدالمجید السلفی؛ چ 2، قاهره: مکتبة ابن‌تیمیة.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1379 ش)؛ منهاج الکرامه؛ تحقیق: عبدالرحیم مبارک؛ مشهد: [بی‌نا].
قرطبی، محمّد (1384 ش)؛ الجامع لأحکام القرآن؛ تحقیق: أحمد البردونی و ابراهیم أطفیش؛ چ 2، قاهره: دار الکتب المصریة.
قندوزی، سلیمان (1418 ق)؛ ینابیع المودة؛ بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
مزی، یوسف بن عبدالرحمن (1400 ق)؛ تهذیب الکمال فی أسماء الرجال؛ تحقیق: بشار عواد معروف؛ بیروت: مؤسسة الرسالة.
مظفر، محمدحسن [بی‌تا]؛ دلائل الصدق لنهج الحق؛ [بی‌جا]: مرکز الأبحاث العقائدیة.
المقریزی، تقی‌الدین (1420 ق)؛ إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال والأموال والحفدة والمتاع؛ المحقق: محمد عبدالحمید النمیسی؛ بیروت: دار الکتب العلمیة.
موسوی همدانی، محمدباقر (1374 ش)؛ ترجمه تفسیر المیزان؛چ 5، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى.
نظام‌الدین نیشابوری، حسن (1416 ق)؛ غرائب القرآن و رغائب الفرقان؛ تحقیق: شیخ زکریا عمیرات؛ بیروت: دار الکتب العلمیة.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار