بررسی و نقد دیدگاه مخالفان قیام عاشورا در اهل‌سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استاد گروه مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب،قم، ایران

3 استادیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

علمای اهل‌سنت در مسئله قیام عاشورا، اعم از اصل قیام، خاستگاه، علل و اسباب و اهداف مترتب بر آن، دیدگاه یکسانی ندارند. اختلاف دیدگاه علمای اهل‌سنت در سه رویکرد مخالف قیام، موافق قیام و رویکرد خنثی قابل طبقه‌بندی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد رویکرد مخالف قیام عاشورا صرفاً متعلق به اقلیتی در میان اهل‌سنت است که واقعه را با محوریت پذیرش مشروعیت خلافت یزید می‌آورند و این‌گونه تحلیل می‌کنند که وی دارای خلافت و بیعت بوده و امام در شرایطی قیام کرده که هیچ‌یک از بیعت و خلافت را نداشته است. به همین دلیل، اقدام ایشان مخالفت صحابه و همراه‌نشدن ایشان را در پی دارد. آنان حرکت امام را شقّ عصای مسلمانان و گامی در جهت ایجاد تفرقه و فتنه تعبیر می‌کنند و معتقدند که روایات حرمت خروج بر عدم جواز قیام دلالت می‌کند. در پژوهش پیش‌رو با تبیین و نقد رویکرد مخالف قیام و دلایل حاکم بر آن به روش توصیفی - تحلیلی روشن شده است که طرفداران این رویکرد اولاً به بی‌راهه رفته‌اند و ثانیاً در اقلیت هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of the Views of Sunni Opponents of the Ashura Uprising

نویسندگان [English]

  • Sayyad Jafar Masalegoo 1
  • mehdi farmanian 2
  • Mostafa Jafar Tayyari Dehaghani 3
1 PhD student, Shiite Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Professor, Department of Theological Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
3 Assistant professor, Department of Shiite Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

The issue of the Ashura uprising, including its inception, underlying causes, and objectives, evokes diverse viewpoints among Sunni scholars. These perspectives can generally be categorized into three distinct approaches: opposition, agreement, and non-partialism towards the event. Research indicates that the opposition to the Ashura uprising is primarily espoused by a minority within the Sunni community. This minority perceives the uprising through the lens of Yazīd's caliphate legitimacy, contending that since he was the recognized caliph, the Imam's initiation of the uprising lacked legitimacy. They argue that the Imam's actions led to divisions and discord among Muslims, contrary to the teachings of Prophet Muhammad's companions. Furthermore, they interpret hadiths forbidding uprisings as evidence of the illegitimacy of the Imam's actions. This study critically examines and scrutinizes the oppositional stance towards the Ashura uprising. Employing a descriptive-analytical methodology, we demonstrate that this viewpoint is divergent and held by a minority within the Sunni tradition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ashura uprising
  • opponents of the Ashura uprising
  • reasons for opposition to the Ashura uprising
  • misgivings about Ashura
  • Sunni Muslims
  1. قرآن کریم
  2. نهج البلاغه، ترجمه دشتی.
  3. ابن‌اثیر، علی بن‌محمد (1415)، الکامل فی التاریخ، تحقیق ابوالفدا، عبدالله القاضی، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ دوم.
  4. ابن‌اثیر، علی بن‌محمد (1965)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر، دار احیاء.
  5. ابن‌اعثم، احمد کوفی (1411)، کتاب الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت: دار الاضواء.
  6. ابن‌تیمیه، احمد (1381ق)، مجموعه فتاوی، تحقیق عبدالرحمن بن‌محمد العاصمی، ریاض، چاپ اول.
  7. ابن‌تیمیه، احمد (1424)، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، بیروت: مؤسسة الریان، چاپ ششم.
  8. ابن‌جوزی، ابوالفرج (1426)، الرد علی المتعصب العنید المانع فی ذم یزید، تحقیق دکتر هیثم عبدالسلام محمد، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  9. ابن‌حنبل، احمد (1430)، فضایل الصحابه، تحقیق وصی‌الله محمد بن‌عباس، دار ابن‌الجوزی، چاپ چهارم.
  10. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1383)، تاریخ ابن‌خلدون، تهران: علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  11. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1408)، مقدمه ابن‌خلدون، تحقیق خلیل شحادة، بیروت: دارالفکر، چاپ دوم.
  12. ابن‌رشید، عبدالله بن‌عبدالرحمن بن‌صالح (2015)، عاشورا عند الإمامیه الإثنی عشریة و آثارها، مکه: دار الدراسات العلمیه.
  13. ابن‌سعد، محمد (1414)، طبقات ابن‌سعد، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  14. ابن‌طولون، شمس‌الدین محمد (بی‌تا)، الائمة إثنی عشر، تحقیق صلاح‌الدین المنجد، قم: منشورات رضی.
  15. ابن‌عبدالعزیز، عبدالله (بی‌تا)، من قتل الحسین، قاهره: دار الامل، چاپ دوم.
  16. ابن‌عربی، ابوبکر اندلسی (1412)، العواصم من القواصم، تحقیق محیی الدین خطیب، بی‌جا: نشر مکتبة السنه.
  17. ابن‌عساکر، علی بن‌حسین (1421)، تاریخ مدینه دمشق، بیروت: دار الفکر.
  18. ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن‌عمر (1405)، البدایة و النهایة، بیروت: مکتبة المعارف، چاپ ششم.
  19. آلوسی، محمود (1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  20. بلاذری، احمد بن‌یحیی (1380)، انساب الاشراف، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  21. خضری، محمد (1431)، تاریخ الامم الاسلامیه، بیروت: دار الفکر.
  22. خوارزمی، موفق بن‌احمد (1423)، مقتل ‌الحسین، تحقیق محمد سماوی، قم: انتشارات انوار الهدی.
  23. دینوری، ابوحنیفه (بی‌تا)، اخبار الطوال، بیروت: دار الفکر.
  24. ذهبی (1383)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق علی محمد البجاوی، مصر، چاپ اول.
  25. رشید رضا، محمد (1414)، المنار، بیروت: دار المعرفة.
  26. رفعت، محسن؛ ژیان، فاطمه؛ مدنی، محمدحسین (1401)، «تحلیلی آسیب‌شناسانه بر رهیافت‌های عاشورا پژوهی»، شیعه‌پژوهی، شماره 23، ص 142-181.
  27. سیوطی، جلال‌الدین (1402)، الشمائل الشریفه، شرح محمد عبدالرئوف مناوی، جده: نشر دار العلم، چاپ اول.
  28. شعوط، ابراهیم علی (1408)، اباطیل تجب أن تمحی من التاریخ، بیروت: المکتب الاسلامی، ، چاپ ششم.
  29. صحتی سردرودی، محمد (1384)، عاشوراپژوهی با رویکردی به تحریف‌شناسی تاریخ امام حسین(ع)، قم، چاپ اول.
  30. صلابی، علی محمد (1426)، الدولة الأمویة، عوامل الإزدهار و تداعیات الإنهیار، بیروت: دار المعرفة.
  31. طبری، محمد بن‌جریر (1387)، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث.
  32. طقوش، محمد سهیل (1416)، تاریخ الدولة الأمویة، بیروت: دار النفائس.
  33. عسقلانی، ابن‌حجر (1402)، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
  34. عصفری، خلیفه بن‌خیاط (1414)، تاریخ خلیفه بن‌خیاط، تحقیق سهیل زکار، بیروت: دار الفکر.
  35. غزالی، ابوحامد (بی‌تا)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار المعرفه، چاپ اول.
  36. مناوی، محمد عبدالرؤوف (بی‌تا)، فیض القدیر فی شرح جامع الصغیر، ریاض: دار اضواء السلف.