نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران
2 استادیار گروه قرآن و حدیث، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The study of various approaches to Ashura uprising has a significant impact on the analysis of how Ashura reports were selected and why the masses of people have taken different attitudes regarding the uprising of Imam Hoseyn (AS). Moreover, such a study provides a way to overcome the ambiguity of contradictory reports and interpretations of this uprising. Using the critical analytical method and library sources, this research aims to study the authors' writing approaches and the public's perceptions of Ashura uprising. The rooting of historical, political, material, religious, mystical, emotional, and epic approaches to Ashura emphasizes the influence of background assumptions such as determinism, materialism, extreme emotionalism, negligence in narrating historical reports, and the tendency to some of the beliefs of other religions such as Christianity. On the other hand, the role of policies, governments, time requirements, and passivity of the mass of people can be seen among the harms related to various approaches. The results of this research can be used in Ashura studies.
کلیدواژه‌ها [English]
آقاجری، هاشم؛ زرگری‌نژاد، غلام‌حسین؛ حسنی، عطاءالله (1380). تأملاتی در علم تاریخ و تاریخ‌نگری اسلامی، تهران: نقش جهان.
ابن أثیر، عزّ الدین ابی الحسن (1385). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر، دار بیروت.
ابن اعثم کوفی، ابو محمد احمد بن علی (1374). ترجمه الفتوح، ترجمه: محمد بن احمد مستوفی هروی، تهران: علمی و فرهنگی.
ابن أعثم کوفی، ابو محمد احمد بن علی (1411). الفتوح، بیروت: دار الأضواء.
ابن تیمیة، احمد بن عبد الحلیم (1406). منهاج السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، بیجا: بی‌نا.
ابن جوزی، ابو الفرج (1412). المنتظم فی تاریخ الأمم والملوک، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن جوزی، ابو الفرج (1426). الرّدّ علی المتعصب العنید المانع من ذمّ یزید، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد (1408). تاریخ ابن خلدون، بیروت: دار الفکر.
ابن سعد، محمد (1414). الطبقات الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن سعد، محمد (بی‌تا). ترجمة الإمام الحسین (ع) من طبقات ابن سعد، تحقیق: عبد العزیز طباطبایی، بیجا: الهدف.
ابن شعبة حرّانی، حسن بن علی (1404). تحف العقول عن آل الرسول، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن طاووس، علی (1348). اللهوف علی قتلی الطفوف، ترجمه: احمد فهری زنجانی، تهران: جهان.
ابن طباطبا (1350). تاریخ فخری، تهران: علمی و فرهنگی.
ابن عربی، ابو بکر (بی‌تا). العواصم من القواصم، قاهره: المکتبة السلفیة.
ابن عساکر، علی بن حسن (1415). تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی‌شیری، بیروت: دار الفکر.
ابن کثیر دمشقی، أبو الفداء إسماعیل (1422). البدایة والنهایة، بیروت: دار المعرفة.
ابن نما حلی، جعفر بن محمد (1406). مثیر الأحزان، قم: مدرسة الإمام المهدی (عج).
اسفندیاری، محمد (1388). عاشوراشناسی: پژوهشی‌دربارۀ هدف امام حسین (ع)، قم: صحیفه خرد.
ایزدی، حسین (1387). «مناقب‌خوانی در دورۀ آل‌بویه»، در: تاریخ اسلام، س9، ش33-34، ص25-56.
بلاذری، احمد بن یحیی (1397). أنساب الأشراف، تحقیق: محمد باقر محمودی، بیروت: دار التعارف.
بهبهانی، محمد باقر (1409). الدمعة الساکبة، بیروت: مؤسسة الأعلمی.
توحیدی‌نیا، روح‌الله (1397). «دیدگاه ائمه درباره شخصیت و قیام زید بن علی»، در: شیعه‌پژوهی، ش15، ص55-72.
جعفریان، رسول (1386). تأملی در نهضت عاشورا، تهران: مورخ.
حسینی موسوی، محمد بن أبی طالب (1418). تسلیة المُجالس و زینة المَجالس، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
حسینی، سید عبدالله (1386). معرفی و نقد منابع عاشورا، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
خواجه‌میرزا، محمود (1385). «فاطمیان آل‌بویه و تبلیغات شیعی»، در: تاریخ اسلام، ش28، ص101-118.
خوارزمی، موفق بن احمد (1423). مقتل الحسین (ع)، قم: انوار الهدی.
خطیب بغدادى، ابوبکر احمد بن على(1422). تاریخ بغداد. بیروت: دار الکتب العلمیة.
دربندی شیروانی حائری، آغا بن عابد (1415). اکسیر العبادات فی أسرار الشهادات: أسرار الشهادة، بحرین: شرکة المصطفی.
دینوری، أبو محمد عبدالله بن مسلم بن قتیبة (1410). الإمامة والسیاسة، بیروت: دار الأضواء.
ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد (1410). تاریخ الإسلام، بیروت: دار الکتاب العربی.
رازی، ابوعلی مسکویه (1379). تجارب الأمم، تهران: سروش.
رحمانستایش، محمدکاظم؛ رفعت، محسن (1389). «روایات عاشورایی الفتوح ابن أعثم کوفی در میزان نقد و بررسی». حدیثپژوهی، شمارهی 3، ص 79 ـ 116.
رفعت، محسن (1400). «روایات عاشورایی الطبقات الکبری ابن‌سعد در سنجه نقد»، در: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ش43، ص107-132.
رفعت، محسن؛ ژیان، فاطمه (1400) «نقد و بررسی روایات‌انگاره‌ها و گزاره‌های متفرد عاشورایی در اسرار الشهادة ملا آقافاضل دربندی»، در: پژوهش‌نامه امامیه، ش13، ص162-193.
رفعت، محسن؛ فراتی، علی‌اکبر؛ شریفی گرم‌دره، وحید (1398). «بررسی و نقد روایت‌انگاره‌ها و گزاره‌های متفرد عاشورایی در روضة الشهداء کاشفی»، در: شیعه‌پژوهی، ش17، ص276-320.
رنجبر، محسن (1382). «فلسفۀ قیام عاشورا»، در: تاریخ در آینۀ پژوهش، پیش‌شمارهٔ 3، ص89-158.
رنجبر، محسن (1392). جریان‌شناسی تاریخی قرائت‌ها و رویکردهای عاشورا از صفویه تا مشروطه، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
زندیه، حسن؛ و دیگران (1392). «پیامدهای برگزاری آیین‌های مذهبی شیعه در دورۀ صفویه»، در: پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، ش13، ص37-56.
سپهر، میرزا محمدتقی (1368). ناسخ التواریخ در احوالات حضرت سیدالشهداء، تهران: اسلامیه.
شاکر، محمدکاظم (1388). «عیسی در روایات الکافی در مقایسه با عیسی در مسیحیت»، در: علوم حدیث، ش51، ص105-124.
شامی، فضیلت (1367). تاریخ زیدیه در قرن دوم و سوم هجری، ترجمه: محمد ثقفی و علی‌اکبر مهدی‌پور، شیراز: دانشگاه شیراز.
شریف کاشانی، حبیب‌الله (1390). تذکرة الشهداء، تهران: شمس‌الضحی.
صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله (1361). شهید جاوید، تهران: جبی‌نلج.
صحتی سردرودی، محمد (1385). عاشوراپژوهی با رویکردی به تحریف‌شناسی تاریخ امام حسین (ع)، قم: خادم‌الرضا.
صدوق، أبوجعفر محمد بن بابویه (1378). عیون أخبار الرضا (ع)، تهران: جهان.
صفری فروشانی، نعمت‌الله (1378). غالیان: کاوشی در جریان‌ها و برآیندها تا پایان سدۀ سوم، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
طالش عزیزی، محمدباقر (1381). «نگاهی به سیاست مذهبی آل‌بویه»، در: رشد آموزش تاریخ، ش11، ص32-37.
طبری، ابو جعفر محمد بن جریر (1387). تاریخ الطبری: تاریخ الأمم والملوک، بیروت: دار التراث.
طریحی، فخرالدین (1424). المنتخب فی جمع المراثی والخطب، بیروت: مؤسسة الأعلمی.
طهرانی، آقابزرگ (1403). الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت: دار الأضواء.
عسگری، انسیه (۱۳۹۷). جریان‌شناسی تفسیر تطبیقی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
عسگری، انسیه؛ رفعت، محسن (1399). «بازخوانی و آسیب‌شناسی گونه‌ها و سبک‌های مقاتل امام حسین (ع)»، در: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ش38، ص47-76.
عقیلی، أبو جعفر محمد بن عمرو (1418). ضعفاء العقیلی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
فروغی ابری، اصغر (1383). «نگاهی به پیشینۀ عزاداری در اسلام قبل از صفویه»، در: مشکوة، ش84 و 85، ص131-142.
قائدان، اصغر (1374). بررسی تحریف‌نگاری مکتب شام و تحریف قیام امام حسین(ع)؛ خورشید شهادت، مجموعه مقالات برگزیده اولین سمینار بررسی ابعاد زندگانی امام حسین(علیه السلام)، بیجا: چاپ و صحافی مهر.
کاشفی سبزواری، ملاحسین (بی‌تا). روضة الشهداء، تصحیح: ابوالحسن شعرانی، تهران: اسلامیه.
کاظم‌بیگی، محمدعلی؛ گوهری فخرآباد، مصطفی (1393). «نگاه اهل حدیثی ابن‌سعد به تاریخ صدر اسلام؛ بررسی موردی شرح حال امام علی (ع) در کتاب الطبقات الکبری»، در: تاریخ و فرهنگ، ش92، ص57-84.
کلینی، محمد بن یعقوب (1388). الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الأنوار الجامعة لعلوم الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محرّمی، غلام‌حسین (1382). «تاریخ عزاداری برای امام حسین (ع)»، در: تاریخ در آینۀ پژوهش، پیش‌شمارهٔ 3، ص255-300.
مسعودی، أبوالحسن على بن حسین(1409). مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: اسعد داغر، قم: دار الهجرة.
مسعودی، عبدالهادی (1389). وضع و نقد حدیث، تهران: سمت، دانشکده علوم حدیث.
مطهری، مرتضی (1386). حماسۀ حسینی، قم: صدرا.
مفتخری، حسین؛ رنجبر، محسن (1387). «رویکرد احساسی‌‌عاطفی به واقعۀ عاشورا در ایران از صفویه تا مشروطه»، در: شیعه‌شناسی، س6، ش24، ص169-212.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1410). اوائل المقالات، بیروت: دار المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413). الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم: کنگره شیخ مفید.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1378). صحیفه امام، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نوری، حسین (1386). لؤلؤ و مرجان، قم: بنی‌الزهراء.
یاقوت حموی (1993). معجم الادباء، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
Fireston, Reuven (1998). “Merit, mimesis, and martyrdom: aspects of Shiite meta_historical exegesis on Abraham's sacrifice in light of Jewish, Christian, and Sunni muslim tradition”, in: Journal of the American Academy of Religion, vol. 66, no. 1, pp. 93-116.
)