روش‌های مبارزاتی امام سجاد (ع) در مواجهه با پدیده جعل حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی ره قزوین

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

چکیده

چکیده
جعل و وضع حدیث از آسیب‌هایی است که در سده اول، به‌ویژه دوران امامت امام چهارم واقع شد. پژوهش پیش رو با روش توصیفی‌تحلیلی و با استفاده از ابزار کتاب‌خانه‌ای نشان می‌دهد که دشمنی آشکار معاویه و خلفای اُموی با اهل بیت (ع)، تشویق عالمان درباری به جعل حدیث، مشروعیت‌بخشی به عقاید فِرق کلامی، جعل حدیث برای گرفتن صله از خلفا و حدیث‌سازی غالیان و قُصاص از جمله علل شیوع جعل حدیث بود. امامان معصوم (ع) و پیروان آنها نیز ضمن مبارزه با این پدیده درصدد پاک‌سازی دین از کژی‌ها بودند. امام سجاد (ع) نیز به طرق مختلف با این پدیده شوم دینی‌اجتماعی مبارزه کردند که مهم‌ترین آنها عبارت است از: شناساندن احادیث جعلی، شناساندن شخصیت واقعی رسول خدا (ص) و احیای سنت او، مقابله با انحرافات اعتقادی ناشی از روایات جعلی، افشای ماهیت عالمان درباری و جعلیات آنان.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Imam Sajjad (AS)'s Methods to Confront with Fabricating Hadith

نویسندگان [English]

  • Mohammad Molavi 1
  • Akram Jaffari 2
1 Academic Member
2 MA student of Quran and Hadith studies, Imam Khomeini International University, Qazvin. The article is derived from the thesis
چکیده [English]

 
Phenomenon of fabricating hadith is one of damages which hadith faced in the first century especially during the era of Imam Sajjad (AS). This study, via descriptive - analytical method and through library documents, shows that obvious hostility of Moaviyeh and Omavi caliphs to the household of the Prophet, encouraging the government scholars to fabricate hadith, legitimizing the beliefs of theological sects, fabricating hadith to be rewarded by the caliphs and the activity of extremist and story tellers have been some of the reasons for spreading of the phenomenon of faked hadith in the first century. This matter left undesirable consequences in Islam. Some of them are as follows: destruction of personality and Sunnah of the Prophet and his household and scattering people from around their scholarly authority, causing heresy, prohibition of enjoining the good and forbidding the evil, emergence of deviant sects and many other consequences. Infallible Imams and their followers tried to purify Islamic religion from the perversity as much as time and conditions permitted. Imam Sajjad (AS) confronted this unpleasant religious phenomenon in different methods like: identifying the faked hadiths, Introducing of true personality of holy Prophet and reviving his Sunnah, clarification of the status of enjoining the good and forbidding the evil, clarification of the status of household of the Prophet and their features, confronting to the theological deviation caused by fabricated hadiths and revealing the true identity of the government scholars and what they had fabricated.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Sajjad (AS)
  • fabricated Hadith
  • Ommayyah
  • Sirah
قرآن کریم.
صحیفه سجادیه (1375). ترجمه: سید علی‌نقی فیض‌الاسلام، تهران: نشر فقیه.
ابن ابی الحدید (1387). شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بی‌جا: دار احیاء الکتب العربیة.
ابن ابی داود، سلیمان بن عبداللّه (بی‌تا). سنن ابی داود، تصحیح و تعلیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن اثیر، علی بن ابی الکرم (1414). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن المغازلی، علی بن محمد (1424). مناقب أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب، المحقق: أبوعبدالرحمن ترکی، بی‌جا: دار الآثار صنعاء.
ابن بابویه، محمد بن علی (1377). اعتقادات شیخ صدوق، ترجمه: محمد علی بن محمد حسنی، تهران: علمیة اسلامیة.
ابن جوزی، عبدالرحمان (1418). الموضوعات من الاحادیث المرفوعات، ریاض: مکتبة اضواء السلف.
ابن خلکان، احمد بن محمد (بی‌تا). وفیات الاعیان، تحقیق: احسان عباس، بیروت: دار صادر.
ابن سعد، محمد (1388). الطبقات الکبری، بیروت: دار صادر.
ابن عبدالبر، یوسف (1424). الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، بیروت: دار الجیل.
ابن عساکر، علی بن حسن (1419). تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دار الفکر.
ابن کثیر، اسماعیل (1408). البدایة والنهایة، تحقیق: علی شیری، بی‌جا: دار احیاء التراث العربی.
ابن‌ حزم، علی (1402). الفصل فی الملل والأهواء والنحل، به کوشش: محمد ابراهیم نصر و عبدالرحمان عمیره، بیروت: دار الجیل.
ابوریه، محمود (1980). اضواء علی السنة المحمدیة، قاهره: نشر البطحاء.
ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبداللّه (1378). حلیة الاولیاء، بیروت: دار الکتاب العربی.
ادیب، عادل (1377). زندگانی تحلیلی پیشوایان ما، ترجمه: اسداللّه مبشری، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
اربلی، علی بن عیسی (1381). کشف الغمة فی معرفة الائمة، تبریز: مکتبة بنی‌هاشمی.
اصفهانی، علی بن حسین (1415). الأغانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
امین، احمد (1425). ضحی الاسلام، بیروت: دار الکتب العلمیة.
امینی، عبدالحسین (1366). الغدیر فی الکتاب والسنة والاداب، تهران: دار الکتاب الاسلامی.
بحرانی، سید هاشم (1389). البرهان فی تفسیر القرآن، ترجمه: عبداللّه صالحی نجف‌آبادی، قم: ذوی‌القربی.
بستانی، قاسم (1386). معیارهای شناخت احادیث ساختگی، اهواز: نشر رسش.
پیشوایی، مهدی (1389). سیره پیشوایان، قم: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
جعفری، سید محمد (1386). تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه: محمدتقی آیت‌اللّهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جعفریان، رسول (1369). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه (ع)، قم: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
جوشقانی، فرح (1389). احادیث جعلی، مشهد: آفتاب توس.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1410). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، تحقیق: احمد بن عبدالغفور، بیروت: دار العلم للملایین.
حرانی، حسن (1398). تحف العقول، تصحیح: علی‌اکبر الغفاری، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
حسنی، علی‌اکبر (1380). «امام سجاد (ع) در عصر شبگون و ظلمانی»، در: درس‌هایی از مکتب اسلام، ش10، ص34-40.
حلبی، علی‌اصغر (1376). تاریخ علم کلام در ایران و جهان اسلام، تهران: اساطیر.
الحموی، یاقوت بن عبداللّه (1409). معجم البلدان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حیدری، محمود؛ و همکاران (1387). تاریخ تشیع (1)، تهران: انتشارات سمت، چاپ پنجم.
خطیب بغدادی، احمد بن علی (1385). تاریخ بغداد، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
خویی، سید ابوالقاسم (1403). معجم رجال الحدیث، بیروت: مدینة العلم، الطبعة الثانیة.
دینوری، عبداللّه بن مسلم (1371). الامامة والسیاسة، تحقیق: علی شیری، قم: منشورات شریف رضی.
ذهبی، محمد بن أحمد (1382). میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر.
ذهبی، محمدحسین (1409). التفسیر والمفسّرون، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
رافعی قزوینی، عبدالکریم (1987). التدوین فی اخبار قزوین، بیروت: دار الکتب العلمیة.
رفیعی، ناصر (1389). «عوامل و انگیزه‌های دروغ‌پردازی حدیث»، در: مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا (ع)، ش41، ص169-202.
رنجبر، محسن (1386). نقش امام سجاد (ع) در رهبری شیعه، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
سبحانی، جعفر (1378). فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، قم: نشر توحید.
سبحانی، جعفر (1380). دراسات و بحوث فی تاریخ الاسلام، تهران: مؤسسه نشر اسلامی.
سیوطی، عبدالرحمن (1370). تاریخ الخلفا، تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، قم: منشورات شریف رضی.
شریف قرشی، باقر (1387). حیاة الامام زین العابدین علیه السلام، قم: مهر دلدار.
شوشتری، محمدتقی (1390). الاخبار الدخیلة، علق علیه: علی‌اکبر غفاری، تهران: مکتبة الصدوق.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (1420). الملل والنحل، بیروت: دار المعرفة.
شهیدی، سید جعفر (1368). زندگانی علی بن الحسین (ع)، تهران: امیرکبیر.
شیخانی، علی باقر (1385). امام سجاد (ع) از دیدگاه اهل سنت، بی‌جا: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
صادقی، حسین؛ تقوی، علی (1381). «شمه‌ای از فضایل و مناقب امام سجاد (ع)»، در: مبلغان، ش34، ص14-29.
صبحی، صالح (1363). علوم الحدیث و مصطلحه، قم: منشورات رضی.
صدوق، محمد بن علی (1367). الخصال، قم: مکتبة النجفی.
صدوق، محمد بن علی (1377). اعتقادات شیخ صدوق، ترجمه: محمد علی بن محمد حسنی، تهران: علمیة اسلامیة.
طبرسی، فضل بن حسن (1416). مجمع البیان لعلوم القرآن، به تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، بیروت: دار المعرفة.
طوسی، محمد بن حسن (1348). اختیار المعرفة الرجال، مشهد: دانشگاه فردوسی.
طوسی، محمد بن حسن (1382). اختیار معرفة الرجال، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1413). الرجال، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
عسکری، سید مرتضی (1365). نقش ائمه در احیای دین، تهران: مجمع علمی اسلامی.
قائمی، علی (1366). در مکتب پیشوای ساجدان حضرت امام علی بن الحسین (ع)، بی‌جا: پیام مقدس.
کاظمی تستری، اسداللّه بن اسماعیل (1383). کشف القناع، تهران: انتشارات الاسلامیة.
کشى، محمد بن عمر (1363). رجال کشی، مصحح: مهدی رجایى، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
مجلسی، محمدباقر (1404). ایمان و کفر، ترجمه: عبدالعزیز عطاردی، تهران: عطارد.
محدثی، جواد (1379). تاریخ سیاسی ائمه (ع)، تهران: پژوهشگاه دانش و اندیشه معاصر.
مسعودی، علی بن الحسین (1373). مروج الذهب و معادن الجوهر، بیروت: دار الاندلس.
معارف، مـجید (1377). تاریخ عـمومی حـدیث،‌ تـهران:‌ امیرکبیر،‌ چاپ دوم.
معروف الحسنی، هاشم (1389). زندگی دوازده امام، ترجمه: محمد مقدسی، تهران: امیرکبیر، چاپ ششم.
مهدوی راد، محمدعلی (1386). «تدوین حدیث: منع تدوین حدیث، پیامدها و بازتاب‌ها»، در: علوم حدیث، ش9، ص9-28.
نسائی، احمد بن علی (بی‌تا). سنن النسائی، شرح: جلال‌الدین سیوطی، حاشیه: امام سندیّ، بیروت: دار الکتاب العربی.
نوری، حسین بن محمدتقی (1369). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لاحیاء التراث.
نیشابوری، مسلم بن الحجاج (1414). صحیح مسلم، بیروت: دار الفکر.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (1373). تاریخ یعقوبی، قم: منشورات رضی.