کارکردهاى اجتماعى نهادهای دینی در آلمان (مطالعه موردی مراکز اسلامی هامبورگ)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دین‌پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه دین پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 دانشیار دانشکده الهیات، دانشگاه قم، ایران

چکیده

در طول تاریخ مساجد مهم‌ترین نهاد اجتماعی مسلمانان و محور مناسبات اجتماعی آنان بوده‌اند. اگرچه در دوران معاصر فعالیت مساجد در کشورهای اسلامی به بُعد عبادی و مناسکی محدود شده است و شاهد کاهش کارکردهای اجتماعی مساجد هستیم، کارکردهای اجتماعی مراکز اسلامی در هامبورگ چشمگیر است. مسئله محوری تحقیق حاضر آن است که در جوامع مدرن غربی که نهاد دین دچار تحول کارکردی شده است، نقش مراکز اسلامی هامبورگ در جامعه چیست و در پاسخ به نیازهای جامعه مبتنی بر چندگانگی فرهنگی چه کارکردهایی دارند. این پژوهش از نوع کیفی و مبتنی بر مصاحبه‌های نیم‌ساختاریافته با صاحب‌نظران و مدیران مراکز اسلامی در هامبورگ انجام پذیرفته است. در این تحقیق از روش «نظم‌دهی مفهومی» برای تجزیه و تحلیل گویه‌ها و مضامین به دست آمده از مصاحبه‌ها استفاده شده است. طی فرایند کدگذاری باز، از مجموعه گویه‌ها و مضامین اولیه مقوله‌هایی استخراج شد، سپس در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان مقوله‌ها برقرار و در ادامه مرحله کدگذاری انتخابی صورت گرفت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که مراکز اسلامی هامبورگ کارکردهای اجتماعی متنوعی دارند، از جمله کارکردهای حمایتی، مشارکت اجتماعی، وحدت و انسجام اجتماعی، کارکردهای آموزشی، هنجارمندی و امنیت اجتماعی، معنابخشی به زندگی، تولید معنویت و هویت‌بخشی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Social Functions of Religious Institutes in Germany: A Case Study of Islamic Centers in Hamburg

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohsen Ale Batoul 1
  • Baqer Talebi Darabi 2
  • Allahkaram Karamipour 2
  • mohammad hadi mofateh 3
1 PhD student, Religious Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant professor, Religious Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
3 Associate professor, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Throughout history, mosques have served as vital social institutions for Muslims, acting as central hubs for social gatherings. However, in contemporary times, mosques have predominantly focused on worship and ritual, with a decrease in their social functions. Nevertheless, the social roles of Islamic centers in Hamburg stand out. This research aims to explore the significance of Islamic centers in Hamburg within modern Western societies, where the function of religion has transformed. It seeks to understand their roles in meeting the needs of a culturally diverse society. Conducted qualitatively, this research relies on semi-structured interviews with experts and directors of Islamic centers in Hamburg. Using conceptual organizing methodology, data from interviews are analyzed. Through open coding, categories are derived from primary data, followed by axial coding to establish connections among categories, and finally selective coding. The findings reveal that Islamic centers in Hamburg fulfill various social functions, including providing support, promoting social participation, fostering solidarity and unity, offering education, establishing social norms and safety, giving meaning to life, and cultivating spirituality and identity.
Some of the social functions of mosques and Islamic centers in Hamburg that can be examined are: promotion of social participation and socialization of young people, normalization and increase of psychological security and social security, strengthening of ethnic culture and customs, development of national awareness and religious and improving the level of spiritual peace of clients and...

کلیدواژه‌ها [English]

  • social functions
  • religious institutions
  • Islamic centers
  • Hamburg
آگ‌برن، ویلیام فیلدینگ؛ نیم‌کوف، مایرفرانسیس (1380)، زمینه جامعه‌شناسى، ترجمه امیرحسین آریان‌پور، تهران: نشر نگاه.
بوریل، گیبسون؛ مورگان، گارت (1393)، نظریه‌هاى کلان جامعه‌شناسى و تجزیه و تحلیل سازمان، ترجمه محمدتقی نوروزی، سمت.
پالس، دانیل (1394)، هفت نظریه در باب دین، ترجمه محمد عزیز بختیاری، تهران: نشر مؤسسه امام خمینی.
جلالی‌مقدم، مسعود (1386)، درآمدی به جامعه‌شناسی دین و آراء جامعه‌شناسان، نشر مرکز.
چلبی، مسعود (1375)، جامعه‌شناسی نظم، تهران: نشر نی.
خنیفر، حسین (1397)، روش‌های پژوهش کیفی، ج اول، تهران: نگاه دانش.
رابرتسون، یان (1374)، درآمدی بر جامعه، ترجمه حسین بهروان، مشهد: نشر آستان قدس.
رحمانی، علی (1378)، کتاب سبز آلمان از مجموعه «مباحث کشورها و سازمان‌های بین المللل»، تهران: نشر وزارت امور خارجه.
روسک، جوزف؛ وارن، رولند، (1355)، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی، ترجمه بهروز نبوی، تهران: انتشارات فردین.
ریترز، جورج (1389)، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
زندوکیلی، مهدی (1371)، «دین، نهادی اجتماعی یا حقیقتی فرانهادی؟»، نشریه مطالعات معرفتی، شماره 1.
شاه‌بیگ، حسن (1378)، «وضعیت مسلمانان در آلمان»، مجله اسلام و غرب، دفتر تحقیقات وزارت امور خارجه، شماره 20.
شجاعی‌زند، علیرضا (1388ش)، جامعه‌شناسی دین، نشر نی.
عابدی جعفری و دیگران (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره 2.
کوربین، جولیت؛ اشتراوس، آنسلم (1394)، مبانی پژوهش کیفی، ترجمه ابراهیم افشار، نشر نی.
کوئن، بروس (1383)، درآمدی به جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: توتیا.
کینگ، ساموئل (1341)، جامعه‌شناسى، ترجمه مشفق همدانى، تهران: امیر کبیر.
محسنی تبریزی، علیرضا (1375)، «بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه»، نامه پژوهش، شماره 1.
محسنی، منوچهر (1375)، مقدمات جامعه‌شناسی، تهران: نشر دوران.
نیک‌گوهر، عبدالحسین (1387)، مبانی جامعه‌شناسی، تهران: توتیا.
واخ، یواخیم (1380)، جامعه‌شناسی دینی، ترجمه جمشید آزادگان، تهران: انتشارات سمت.
وثوقی، منصور؛ نیک‌خلق، علی‌اکبر (1386)، مبانی جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات بهینه.
همیلتون، ملکم (1377)، جامعه‌شناسى دین، ترجمه محسن ثلاثی، نشر تبیان.