ORIGINAL_ARTICLE
مواجهه امام هادی (ع) با معتزله در مسائل کلامی (مطالعه موردی قرآن و امامت)
چکیده معتزله یکی از جریانهای فکری- دینی است که زمینهساز پدید آمدن تحول بزرگ فکری، در میان مسلمانان شد. ورود اندیشههای کلامی آنان در تغییر ماهیت برخی از اندیشههای جامعه اسلامی تأثیرگذار بوده و موضعگیریهای مختلفی را به دنبال داشته است. از جمله مسائل بسیار مهم کلامی این فرقه که موضعگیری افراد مختلف از جمله امام هادی (ع) را در پی داشت، دیدگاه آنها درباره کلام خدا و مباحث مربوط به امامت است که به دلیل اوضاع نامناسب فرهنگی و آشفتگی آرا، مواضع امام اهمیت بسزایی پیدا کرد. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع تاریخی و حدیثی، ضمن بیان برخی تعارضهای جریان اعتزال با امامیه در مسائل مذکور (کلام خدا و امامت)، به نوع مواجهه و رفتارشناسی امام با آنها و دفع آسیبهایی که از ناحیه این اندیشه متوجه جامعه اسلامی شده بود، میپردازد. نامهنگاری با شیعیان، مناظره، رد شبهات مطرحشده، تبیین اندیشه صحیح در قالب دعا و زیارت (جامعه و غدیریه) را میتوان از راهکارهای آن حضرت برشمرد.
https://shia.urd.ac.ir/article_61649_041f4fd8146a233befb31a0c6af42aa7.pdf
2018-02-20
5
24
کلیدواژهها: مواجهه
امام هادی (ع)
معتزله
کلام خدا
امامت
طاهره
روحانی
tahereh251@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ اهل بیت (ع)، جامعه المصطفی (ص) العالمیه
AUTHOR
حمیدرضا
مطهری
motahari50@gmail.com
2
استادیار پژوهشکده تار%D
AUTHOR
منابع
1
قرآن کریم.
2
ابنابیالحدبد، عبدالحمیدبن هبهاللّه (1964). شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل، القاهره: مؤسسه الحلبی.
3
ابناثیر، علیبن محمد (1382). تاریخ کامل، ترجمه: حمیدرضا آژیر، تهران: بینا.
4
ابناثیر، علیبن محمد (1415). الکامل فی التاریخ، تحقیق: عبداللّه قاضی، بیروت: دارالکتب العلمیه، ج 2 و 8.
5
ابنالمرتضی، امام المهدی احمدبن یحییبن مرتضی زیدی معتزلی الحسنی (بیتا). شرح الازهار، صنعاء: مکتبه غمضان، ج 4.
6
ابنبابویه قمی، ابوجعفر محمدبن علیبن حسین (شیخ صدوق) (1388). التوحید، ترجمه و شرح: استاد علی اکبر میرزایی، بیجا: انتشارات علویون،.
7
ابنبابویه، محمدبن علی (1405). کمال الدین و تمام النعمه، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
8
ابنجوزی، عبدالرحمنبن علی (بیتا). المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، تحقیق محمدعبدالقادر عطا، مصطفی عبدالقادر عطا، نعیم زرزور، بیروت: دارالکتب العلمیه، ج 10 و 11.
9
ابنحیون، نعمانبن محمد (1383). دعائم الاسلام، قاهره: دارالمعارف مؤسسه آل البیت (ع).
10
ابنفارس، ابوالحسین احمد (1418). معجم المقاییس فی اللغة، بیروت: دارالفکر.
11
ابنکثیر، اسماعیل (1998). البدایه و النهایه، به کوشش یوسف الشیخ محمد البقاعی و صدقی جمیل آ لعطار، بیروت: دار الفکر، ج 7.
12
ابوزهره، محمد (1384). تاریخ مذاهب اسلامی، ترجمه: علیرضا ایمانی، قم : انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
13
امین، احمد (بیتا). ضحی الاسلام، قاهره: مکتبه النهضه المصریه، چاپ هفتم، ج 3.
14
بارانی، محمدرضا (1392). بررسی تاریخی تعامل فکری و سیاسی امامیه با فرقههای معتزله، حنابله و اشاعره در عصر آل بویه در بغداد، قم : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
15
بحرانی، هاشم (1405). الانصاف فی النص علی الائمه، قم: نشر فرهنگ اسلامی.
16
بغدادی، عبدالقاهر (1981). اصول الدین، تحقیق: لجنه احیاء التراث العربی، بیروت: دارالآفاق الجدیده.
17
جعفریان، رسول (1372). مناسبات فرهنگی معتزله شیعه تا دوره انحلال معتزله و شیعه، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
18
حلی، جمال الدین ابومنصوربن مطهر (1962). منهاج الکرامه فی معرفه الامامه، تحقیق: دکتر محمد رشاد سالم، قاهره : مکتبه دارلعروبه.
19
خصیبی، حسینبن حمدان (1991). الهدایة الکبری، بیروت: مؤسسه البلاغ.
20
خیاط معتزلی، عبد الرحیمبن محمد (1344). الانتصار و الرد علی این الراوندی الملحد، تحقیق: دکتور نبیرج، مصر: دارالکتب.
21
دینوری، احمدبن داود (1371). اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی، چاپ چهارم.
22
ذهبی، محمدبن احمد (1978). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عبد السلام تدمری، بیروت : دارالنشر، ج 24.
23
رازی، فخرالدین (1978). اعتقادات فرق المسلمین، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
24
رئیس السادات، سید حسین (1382). اندیشههای کلامی شیعه، مشهد : نشر جلیل.
25
سادات اشکور، مظفر (1394). رفتار امامین عسگریین علیهما السلام در مواجهه با انحرافات عصر خود، پایاننامه سطح سه، استاد راهنما: دکتر حمید رضا مطهری، قم :مرکز مدیریت علمیه استان.
26
سالم، عبد الرحمن (1410). التاریخ السیاسی المعتزلی، قاهره : کلیه دارالعلوم.
27
سبکی، عبدالوهاببن تقی الدین (1324). طبقات الشافعیه، قاهره : بینا.
28
سید مرتضی، علیبن حسین (1405). رسائل المرتضی، تحقیق: سید احمد حسینی و اعداد سید مهدی رجایی، قم: مطبعه سید الشهداء، ج 1 و 2.
29
سید مرتضی، علیبن حسین (1409). تنزیه الانبیاء، بیروت: دار الاضواء.
30
سیوطی، عبدالرحمنبن ابیبکر (بیتا). تاریخ الخلفاء، بغداد: مکتبة المثنی.
31
طبری، محمدبن جریر (1369). تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه پاینده، تهران: اساطیر، ج 14.
32
طوسی، ابوجعفربن الحسن (1383). تلخیص الشافی، تحقیق: السید حسن بحرالعلوم، نجف: بینا.
33
طوسی، نصیرالدین (1405). تلخیص المحصل، بیروت: دارالاضواء.
34
عروی، عبداللّه (1997). مفهوم العقل فی المفارقات، بیروت: المرکز الثقاتفی العربی.
35
عطاردی، عزیزاللّه (1410). مسند الامام الهادی، قم: المؤتمر العالمی للامام الرضا.
36
عمرجی، احمد شوقی ابراهیم (2000). المعتزله فی بغداد و اثرهم فی الحیاه الفکریه و السیاسیه، قاهره: مکتبه الدبولی.
37
فاضل مقداد، جمال الدین مقدادبن عبداللّه (بیتا). شرح باب حادی عشر، بیجا: بینا.
38
فتاح دماوندی، کاظم (1393). بازکاوی احادیث امام هادی علیه السلام با تاکید بر فضای تاریخی صدور روایات، پایاننامه سطح سه، استاد راهنما: دکتر محمد کاظم رحمان ستایش، قم: مرکز مدیریت علمیه استان قم.
39
فتاحی، امیر؛ دشتی، علی (1392). «نقش امام هادی (ع) در جهت دهی به مباحث فکری و عقیدتی پیرامون قرآن کریم»، فصلنامه تخصصی تفسیر و علوم قرآن و حدیث (حسنا)، بهار 1392، سال پنجم، شماره 16، ص79-92.
40
قاضی عبدالجبار (1393). فصل الاعتزال و طبقات المعتزله، تحقیق: فؤاد سید، تونس: بینا.
41
قاضی عبدالجبار (1427). المغنی فی ابواب التوحید و العدل، بیروت: مکتبه العصریه.
42
قاضی عبدالجبار (1966). تثبیت دلائل النبوه، تحقیق عبدالکریم عثمان، بیروت: بینا.
43
قمی، محمدبن علی (1401). کفایه الاثر فی النص علی الائمه الاثنی عشر، تحقیق: عبد المطلب الحسینی، قم: انتشارات بیدار.
44
کلینی، محمدبن یعقوب (1407). کافی، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه .
45
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفا.
46
مدرسی، محمد تقی (1410). الامام الهادی (ع) قدوة و اسوة، بیجا: مکتب العلامه المدرسی.
47
مسعودی، علیبن حسینبن علی (1409). مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم: دارالهجره، چاپ دوم.
48
مسعودی، علیبن حسینبن علی (بیتا). اثبات الوصیه للامام علیبن ابیطالب، قم: منشورات
49
مصطفوی، حسن (1416). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
50
مطهری محب، حسین (1383). «امام هادی (ع) در مصاف با انحراف عقیدتی»، فصلنامه مبلغان، شماره 57، ص14-25.
51
مطهری، حمیدرضا (1387). زندقه در سده های نخستین اسلامی، قم : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی .
52
نوایی، علی اکبر (1389). «روششناسی حرکتهای مکتبی امامان (ع)»، پژوهشهای اجتماعی اسلامی، دوره 16، شماره 4، ص121 -150.
53
هادیمنش، ابوالفضل (1386). «امام هادی (ع) پرچمدار اندیشه وفرهنگ اسلامی»، فصلنامه مبلغان، شماره 93، ص 28-43.
54
یعقوبی، احمدبن ابییعقوب (1374). تاریخ یعقوبی، محمدابراهیم آیتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هفتم.
55
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد دیدگاه ملا اسماعیل خواجویی درباره افضلیّت قرآن بر امام
چکیده احادیث ثقلین قرآن و امام را دو ریسمان الاهی برای تمسّک مسلمین معرفی کرده است، لکن افضلیت قرآن بر امام یا بالعکس به صورت واضح از این احادیث فهمیده نمیشود؛ از اینرو این سؤالات مطرح میشود که آیا در این احادیث، افضلیّت هم مطرح شده است؟ مصداقِ افضل کدام است؟ جهت و دلیل افضلیت چیست؟ بر اساس تتبّع صورتگرفته، ملا اسماعیل خواجویی، اولین عالمی است که، افضلیت قرآن بر امام را اثبات کرده است؛ مهمترین دلیل ایشان این است که در برخی از احادیث ثقلین قرآن ثقل اکبر معرفی شده و اکبر همان افضل است. در این نوشتار، با استفاده از منابع دروندینی و بررسی احادیث ثقلین، ادلّه خواجویی را نقد کردهایم و به این نتیجه رسیدهایم که اصلِ افضلیّت، از این احادیث استفاده میشود؛ ولی با توجّه به اینکه افضل افعل تفضیل است، جهتِ افضلیّت میتواند مختلف باشد و مصداقِ افضل، با توجّه به جهات مختلف، متفاوت گردد، به این بیان که قرآن و عترت بدون در نظر گرفتن متمسّکین به آن، مساویاند؛ ولی اگر متمسّکین به آن را در نظر بگیریم، از جهتِ دشوارتر بودنِ فهمِ قرآن نسبت به فهمِ کلام امام، امام افضل از قرآن خواهد بود و در عین حال از این جهت که عترت مفسّر قرآن هستند، قرآن افضل است.
https://shia.urd.ac.ir/article_111639_75e9f80e06ee466ff97207a725c80e2d.pdf
2018-02-20
25
45
کلیدواژهها: قرآن
امام
افضلیّت
اکبریّت
خواجویی
عبدالرضا
حسناتی
hasanati62@gmail.com
1
سطح 4 حوزه، مدرس حوزه
LEAD_AUTHOR
سعید
محمدی
hasanati62@yahoo.com
2
دبیر همایش مکتب فلسفی اصفهان
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنبطریق، یحیىبن حسن (1407). عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، جماعة المدرّسین بقم، الطبعة: الأولی، قم: مؤسّسة النشر الإسلامیّ.
2
ابنحنبل، أبوعبداللّه أحمدبن محمّدبن حنبلبن هلالبن أسد (1419). مسند أحمدبن حنبل، المحقّق : السیّد أبوالمعاطی النوری، بیروت: عالم الکتب، الطبعة الأولى.
3
ابنطاووس، علیبن موسى (1400). الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، المحقّق و المصحّح: العاشور، علی، قم: خیّام، الطبعة الأولی.
4
ازهرى، محمدبن احمد (بیتا). تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
5
الأنصاریّ، جمالالدین عبداللّهبن هشام (1427). أوضح المسالک إلی ألفیة ابن مالک و معه مصباح السالک إلی أوضح المسالک، بیروت: دارالفکر.
6
البرقیّ، أحمدبن محمّدبن خالد (1371). المحاسن، المحقّق و المصحّح: المحدّث، جلال الدین، قم: دار الکتب الإسلامیّة، الطبعة الثانیة.
7
البیدآبادیّ، المیرزا یحیی محمّد شفیع (بیتا). روح الإسلام و الإیمان فی معرفة الإمام و تفضیله علی القرآن، نسخه خطّی 6011، قم: مکتبة آیت اللّه المرعشی النجفی.
8
الترمذی السلمیّ، محمّدبن عیسى أبو عیسى (بیتا). الجامع الصّحیح سنن الترمذیّ، بیروت: دار إحیاء التراث العربیّ.
9
تهرانى، شیخ آقا بزرگ (1408). الذریعة إلى تصانیف الشیعة، ایران، اسماعیلیان، تهران: کتابخانه اسلامیه تهران.
10
الثعلبی النیشابوریّ، أبوإسحاق أحمدبن إبراهیم (1422). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دارإحیاء التراث العربیّ، الطبعة الأولی.
11
الجزریّ، ابنأثیر، مبارکبن محمّد (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، المحقّق و المصحّح: الطناحیّ، محمود محمّد، قم: موسّسه مطبوعاتی اسماعیلیان، الطبعة الرابعة.
12
جوادی آملی، عبداللّه (1381). تسنیم، قم: نشر إسراء، چاپ سوّم.
13
حسینى جلالى، سید محمد حسین (1422). فهرس التراث، قم: نشر دلیل ما.
14
الخزّاز الرازی، علیبن محمّد (1401). کفایة الأثر فی النصّ على الأئمّة الاثنی عشر، المحقّق و المصحّح: الحسینی الکوهکمریّ، عبداللّطیف، قم: بیدار.
15
الخواجویی، ملّا إسماعیل (بیتا). تبصرة الإخوان فی بیان أکبریّة القرآن، نسخه خطّی 3023، قم: مکتبة آیت اللّه المرعشی النجفیّ.
16
الدیلمىّ، حسنبن محمّد (1412). إرشاد القلوب إلى الصّواب، قم: الشریف الرضیّ، الطبعة الأولی.
17
الراغب الإصفهانیّ، حسینبن محمّد (بیتا). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم، الطبعة
18
الأولی.
19
الشریف الرضیّ، محمّدبن حسین (1414). نهج البلاغة، المحقّق و المصحّح: صبحی صالح، قم: هجرت، الطبعة الأولی.
20
الشعیریّ، محمّدبن محمّد (بىتا). جامع الأخبار، النجف: المطبعة الحیدریّة، الطبعة الأولی.
21
الصدوق، أبوجعفر محمّدبن علیبن حسینبن موسیبن بابویه (1403). معانی الأخبار، تحقیق: غفاری، علی أکبر، قم: جامعه مدرسّین.
22
الصدوق، أبوجعفر محمّدبن علیبن حسینبن موسیبن بابویه (1378). عیون أخبار الرضا، المحقّق و المصحّح: مهدی اللّاجوردیّ، تهران: نشر جهان، الطبعة الأولی.
23
الصدوق، أبوجعفر محمّدبن علیبن حسینبن موسیبن بابویه (1395). کمال الدین و تمام النعمة، المحقّق و المصحّح: علی أکبر الغفاریّ، تهران: الإسلامیّة، الطبعة الثانیة.
24
الصّفّار، محمّدبن حسن (1404). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى اللّه علیهم، المحقّق و المصحّح: محسنبن عبّاسعلى الکوچه باغى، قم: مکتبة آیة اللّه المرعشی النجفیّ، الطبعة الثانیة.
25
الطبرسىّ، أحمدبن علیّ (1403). الاحتجاج على أهل اللّجاج، المحقّق و المصحّح: محمّد باقر الخرسان، مشهد: نشر المرتضى، الطبعة الأولی.
26
الطوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
27
علیبن الحسین (1376). الصّحیفة السجادیّة، قم: نشر الهادی، الطبعة الأولی.
28
علیبن موسى (1415). صحیفة الإمام الرضا، المحقّق و المصحّح: محمّد مهدیّ النجف، قم: اسماعیلیان.
29
العیّاشیّ، محمّدبن مسعود (1380). تفسیر العیّاشیّ، المحقّق و المصحّح: هاشم الرسولی المحلّاتیّ، تهران: المطبعة العلمیّة، الطبعة الأولی.
30
الفیض الکاشانیّ، محمّدبن شاه مرتضى (ملّا محسن) (1415). تفسیر الصّافی، المحقّق و المصحّح: حسین الأعلمیّ، تهران: مکتبة الصّدر، الطبعة الثانیة.
31
الفیض کاشانیّ، محمّدبن شاه مرتضى (ملّا محسن) (1406). الوافی، إصفهان: مکتبة الإمام علی أمیرالمؤمنین، الطبعة الأولی.
32
القشیری النیسابوریّ، أبوالحسین مسلمبن الحجّاجبن مسلم (بیتا). الجامع الصّحیح المسمیّ، بیروت: دار الجیل بیروت و دار الأفاق الجدیدة.
33
القمیّ، أبوالفضل شاذانبن جبرئیل (1363). الفضائل، قم: الرضیّ، الطبعة الثانیة.
34
القمیّ، علیبن إبراهیم (1404). تفسیر القمیّ، المحقّق و المصحّح: الموسوی الجزائریّ، قم: دار الکتاب.
35
الکراجکیّ، محمّدبن علی (1427). الرسالة العلویّة فی فضل أمیر المؤمنین على سائر البریّة، المحقّق و المصحّح: عبد العزیز الکریمی، قم: دلیل ما، الطبعة الأولی.
36
الکشّیّ، محمّدبن عمر (1363). رجال الکشّیّ، مع تعلیقات میرداماد الإسترآبادیّ، المحقّق و المصحّح: مهدیّ الرجاییّ، قم: مؤسّسة آل البیت، الطبعة الأولی.
37
الکلینیّ، محمّدبن یعقوببن إسحاق (1407). الکافی، المحقّق و المصحّح: علی أکبر الغفاری و محمّد الآخوندیّ، تهران: دار الکتب الإسلامیّة.
38
المازندرانیّ، ابنشهر آشوب محمّدبن علیّ (1379). مناقب آل أبیطالب، قم: بینا، الطبعة الأولی.
39
المجلسیّ، محمّد باقربن محمّد تقی (1403). بحار الأنوار، محقّق: جمعى از محقّقان، بیروت: دار إحیاء التراث العربیّ، الطبعة الثانیة.
40
النجفیّ الکاشف الغطاء، جعفربن خضر المالکیّ (1422). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغرّاء، قم: إنتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، الطبعة الأولی.
41
الهلالیّ، سلیمبن قیس (1405). کتاب سلیمبن قیس الهلالیّ، المحقّق و المصحّح: محمّد الأنصاری الزنجانی و الخوئینیّ، قم: الهادی، الطبعة الأولی.
42
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل انتقادی دیدگاه ابوزَهو درباره اصالت احادیث وصایت امام علی (ع)
چکیده یکی از مسائل مهم اعتقادی میان فریقین، مسئله خلافت رسول اللّه (ص) است؛ شیعه بر این باور است که وصایت پیامبر اکرم (ص) امری منصوص و نشئتگرفته از آیات و روایات نبوی (ص) است؛ لکن قاطبۀ اهلسنت بر غیرمنصوص بودن این امر خطیر متفقاند. ابوزهَو، نویسندۀ مصری، از جمله کسانی است که چنین ادعایی را مطرح کرده است و حتّی پا را از این هم فراتر نهاده و قائل است احادیث وصایت امیرالمؤمنین (ع) ساخته و بافتۀ شیعه است. مهمترین دلیل وی بر این پندار آن است که خود امام علی (ع) این احادیث را نفیکرده است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی دیدگاه ابوزهو را در بوتۀ سنجش قرار دهد. نتیجه آن است که آیات متعددی، همچون آیه ولایت و روایات متواتر و معتبر بسیاری، مانند حدیث غدیر و حدیث ثقلین و دهها ادلّه و شواهد تاریخی و ادبی دیگر بر انتصاب امیرالمؤمنین (ع) از سوی خدا و پیامبر اکرم (ص) برای وصایت و جانشینی، دلالت تام دارند.
https://shia.urd.ac.ir/article_111641_2b44a887a09c17682b06f67e85fa5f5f.pdf
2018-03-19
47
71
کلیدواژهها: ابوزهو
الحدیث و المحدثون
احادیث وصایت امام علی (ع)
شیعه
جعل حدیث
علیرضا
طبیبی
a-tabibi@araku.ac.ir
1
هیئت علمی دانشگاه اراک، گروه علوم قرآن و حدیث.
LEAD_AUTHOR
محمد
تیموری
phd.m.teymoori@gmail.com
2
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک
AUTHOR
قرآن کریم، ترجمه: مهدی فولادوند.
1
ابراهیمی، ابراهیم (1394). غدیر؛ پیدایش و رویش، قم: نشر تأمین. چاپ اول.
2
ابنابیالحدید، عزالدین ابوحامد (1337). شرح نهج البلاغه، تصحیح: محمدابوالفضلابراهیم، قم: کتابخانه عمومی آیت اللّه مرعشی نجفی.
3
ابنأثیر، أبوالحسن علیبن ابیالکرم (1385). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر، دار بیروت.
4
ابنبابویه، محمدبن علی (1362). الخصال، قم: جامعه مدرسین، چاپ اول.
5
ابنبطریق، یحییبن حسن (1407). عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، قم: جماعة المدرسین بقم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول.
6
ابنجوزی، ابوالفرج عبدالرحمنبن علی (1422). زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ اول.
7
ابنحنبل، احمد (1420). المسند، المحقق: شعیب الأرنؤوط وآخرون، بیجا: مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانیة.
8
ابنعبدربه، أبوعمر شهابالدین (1404). العقد الفرید، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الأولی.
9
ابنعربی، ابوعبداللّه محییالدین محمد (1422). تفسیر ابنعربی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
10
ابنعساکر، أبوالقاسم علیبن الحسن (1415). تاریخ دمشق، تحقیق: عمروبن غرامة العمروی، بیجا: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
11
ابنکثیر الدمشقی، أبوالفداء اسماعیلبن عمر (1407). البدایة و النهایة، بیروت: دار الفکر.
12
ابنمغازلى شافعى، ابیالحسن علیبن محمد (1424). مناقب ابن المغازلی الشافعی، بیروت: دار الأضواء، چاپ سوم.
13
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
14
ابوزهو، محمد محمد (1404). الحدیث و المحدثون، بیروت: دارالکتب العربیه.
15
ازهری، محمدبن احمد (1421). تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
16
امینی، شیخ عبدالحسین (1416). الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، قم: مرکز الغدیر، چاپ اول.
17
اندلسی، ابوحیان محمدبن یوسف (1420). البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.
18
آلوسی، سید محمود (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
19
بخاری جعفی، محمدبن إسماعیل أبوعبداللّه (1407). الجامع الصحیح المختصر، تحقیق: د. مصطفی دیب البغا، بیروت: دار ابنکثیر، الیمامة، الطبعة الثالثة.
20
بخاری، محمدبن إسماعیل (بیتا). التاریخ الکبیر، الدکن: دائرة المعارف العثمانیة، حیدر آباد.
21
بغدادی، علاءالدین علیبن محمد (1415). لباب التاویل فی معانی التنزیل، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
22
بغوی، حسینبن مسعود (1420). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ اول.
23
البوصیری، أحمدبن أبیبکر (1420). إتحاف الخیرة المهرة بزوائد المسانید العشرة، الریاض: دار الوطن، الطبعة الأولى.
24
بیضاوی، عبداللّهبن عمر (1418). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
25
ترمذی، محمدبن عیسی (1998). سنن الترمذی، المحقق: بشار عواد معروف، بیروت: دار الغرب الإسلامی.
26
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمدبن ابراهیم (1422). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
27
جصاص، احمدبن علی (1405). احکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
28
جوادی آملی، عبداللّه (1389). تسنیم، قم: اسراء.
29
حسکانی، عبیداللّهبن احمد (1411). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول.
30
حلی، حسنبن یوسفبن مطهر (1411). کشف الیقین فی فضائل أمیر المومنین (ع)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
31
حمیری، اسماعیلبن محمد (1420). دیوان السید الحمیری، تحقیق و تصحیح: ضیاء حسین اعلمی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
32
خطیب بغدادی، أبوبکر أحمدبن علی (1422). تاریخ بغداد، بیروت: دار الغرب الإسلامی، الطبعة الأولی.
33
الخطیب، محمد عجاج (1400). السنة قبل التدوین، بیروت دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الثالثة.
34
خوارزمی، الموفقبن احمد (بیتا). المناقب، تحقیق: الشیخ مالک المحمودی، قم: مؤسسةالنشر الاسلامی، الطبعة التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
35
دینوری، ابنقتیبة أبومحمد عبداللّهبن مسلم (1410). الإمامة و السیاسة المعروف بتاریخ الخلفاء، تحقیق علی شیری، بیروت: دارالأضواء، الطبعة الأولی.
36
رضوانی، علی اصغر (1386). امامشناسی و پاسخ به شبهات (امامت در آیات)، قم: مسجد مقدس جمکران، ج 1.
37
رضی، ابوالحسن محمدبن طاهر (1379). ترجمه و شرح نهجالبلاغه (فیضالاسلام)، مترجم: سیدعلینقی فیضالاسلام، تهران: موسسه چاپ و نشر تالیفات فیض الاسلام- انتشاراتفقیه، چاپ پنجم.
38
زبیدی، محمدبن محمد (1414). تاج العروس، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
39
زحیلی، وهبةبن مصطفی (1418). التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت: دار الفکر المعاصر، چاپ دوم.
40
زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم.
41
شرفالدین، سید عبدالحسین (1426). المراجعات، قم: المجمع العالمی لأهل البیت، چاپ دوم.
42
طالقانی، محمود (1374). پرتوی از نهجالبلاغه، مصحح: سید محمد مهدیجعفری، تهران: سازمانچاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
43
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
44
طبرانی، سلیمان ابناحمد ابوالقاسم (1404). المعجم الکبیر، تحقیق: حمدیبن عبدالمجید السلفی، الموصل: مکتبة العلوم والحکم، الطبعة الثانیة.
45
طبرانی، سلیمانبن احمد (2008). التفسیرالکبیر، ، اربد (اردن): دارالکتاب الثقافی، چاپ اول.
46
طبرسی، ابو منصور احمد (1431). الاحتجاج، تعلیقات: محمد باقر موسوی خراسانی، قم: ذوی القربی.
47
طبری آملی، عمادالدین أبیجعفر محمدبن أبیالقاسم (1383). بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، نجف: المکتبة الحیدریة، چاپ دوم.
48
طبری، أبوجعفر محمدبن جریر (1387). تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث، الطبعة الثانیة.
49
طحاوی، أبوجعفر أحمدبن محمد (1415). شرح مشکل الآثار، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، بیجا: مؤسسة الرسالة، الطبعة الأولی.
50
طوسی، محمدبن الحسن (1414). الأمالی، قم: دار الثقافة، چاپ اول.
51
طوسی، محمدبن حسن (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
52
عسکری، مرتضی (1426). معالم المدرستین، قم: مرکز الطباعة و النشر للمجمع العالمی لأهل البیت علیهم السلام، چاپ دوم.
53
العمری، اکرمبن ضیاء (بیتا). بحوث فی تاریخ السنة المشرفة، بیروت: بساط.
54
فخرالدین رازی، ابوعبداللّه محمدبن عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم.
55
قاری، ملا علی علیبن (سلطان) محمد (1422). مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح، بیروت: دار الفکر، الطبعة الأولی.
56
قشیرى، عبدالکریمبن هوازن (بیتا). لطایف الاشارات، قاهره: الهیئة المصریة العامه للکتاب، چاپ سوم.
57
مبارکفوری، ابوالحسن عبیداللّه (1404). مرعاة المفاتیح فی مشکاة المصابیح، بیجا: الجامعة السلفیة، چاپ سوم.
58
المبرد، أبوالعباس (1417). الکامل فی اللغة والأدب، المحقق: محمد أبو الفضل إبراهیم، القاهرة: دار الفکر العربی، الطبعة الثالثة.
59
محلى، جلال الدین؛ سیوطى، جلال الدین (1416). تفسیر الجلالین، بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات، چاپ اول.
60
مراغی، احمدبن مصطفی (بیتا). تفسیر المراغی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
61
مرعشی، قاضی نور اللّه، (1409). إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم: مکتبة آیةاللّه المرعشی النجفی، چاپ اول.
62
مسعودی، أبو الحسن علیبن الحسین (1409). مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم: دار الهجرة، چاپ دوم.
63
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول.
64
مکارم شیرازى، ناصر (1386). آیات ولایت در قرآن، قم: انتشارات نسل جوان، چاپ سوم.
65
مناوی، زینالدین محمد (1408). التیسیر بشرح الجامع الصغیر، الریاض: مکتبة الإمام الشافعی، الطبعة الثالثة.
66
موسوی، میر حامدحسین (1366). عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار، اصفهان: کتابخانه امیر المؤمنین، چاپ دوم.
67
نجارزادگان، فتحاللّه (1391). بررسی تطبیقی آیات ولایت در دیدگاه فریقین، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: انتشارات سمت.
68
النسائی، أحمدبن شعیب أبوعبدالرحمن (1411). سنن النسائی الکبری، تحقیق: د.عبد الغفار سلیمان البنداری، سید کسروی حسن، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الأولی.
69
نووی جاوی، محمدبن عمر (1417). مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ اول.
70
النیشابوری، أبوعبداللّه الحاکم محمد (1411). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، بیروت: الکتب العلمیة، الطبعة الأولی.
71
هیثمی، نورالدین علی (1412). مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دار الفکر.
72
ORIGINAL_ARTICLE
علمای شیعه لبنانی و اصلاح فرهنگ عزاداری بازتابی از اصلاحطلبی علمای ایرانی با تکیه بر کتاب مبارزه علمای اصلاحطلب لبنان با تحریفات عاشورا
چکیده پیوند مذهبیِ شیعیان امامیۀ ایران و لبنان، بهویژه از دوران صفویه، محدود به آموزههای مذهبی یکسویۀ عالمان لبنانی برای شیعیان ایرانی نماند و با گذر زمان دوسویه شد و منجر به تعامل فرهنگی گردید. در این دادوستد فرهنگی، گاه آسیبها و ناهنجاریهای مذهبی نیز جابهجا شده است. از آن میان تحریفات و خرافات عاشورا است. خانم سابرینا مرون در کتاب خود اشاره کرده است که تأثیرپذیری فرهنگ عزاداری شیعیان لبنان از ایران موجب جابهجایی تحریفات و خرافات عاشورایی شده است و برخی علمای اصلاحگر لبنانی به رهبری محسن امین در پی اصلاح آن برآمدند. در پژوهش پیشرو ضمن بررسی و تحلیل همین مسئله در گسترۀ هفتادسالۀ تاریخ مذهبی شیعیان لبنان، به اثرپذیری جنبش اصلاحطلبی علمای شیعۀ لبنان از اصلاحطلبی مذهبی ایرانی نیز اشاره میشود؛ مسئلهای که خانم مرون از آن غفلت کرده است. در واقع اصلاحطلبی مذهبی نیز دوسویه بوده است و علمای هر دو بلاد متأثر از هم بودهاند.
https://shia.urd.ac.ir/article_111626_25c7c659a937706fa5efafe65255aaa6.pdf
2018-02-20
73
96
کلیدواژهها: سوگواری عاشورا
تحریفات عاشورا
اصلاحطلبی
علمای لبنان و ایران
محمد
رجائی نژاد
mrajaei1348@gmail.com
1
پژوهشگر علوم دینی و تاریخ معاصر، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
بارانی
mrb1385@gmail.com
2
استادیار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهرا(س)
AUTHOR
اکبری بیرق، حسن (1379). مبانی فکری ادبیات مشروطه، تهران: پایا.
1
الگار، حامد (1362). نهضت بیدارگری در جهان اسلام، محمدمهدی جعفری، تهران: شرکت انتشار، چاپ اول.
2
امین، حسن (1418). مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت: دارالتعارف.
3
امین، محسن (1960). اعیان الشیعه، حسن الامین، بیروت: بینا، چاپ چهارم.
4
امین، محسن (1973). رسالة التنزیه الاعمال الشبیه، جلال آل احمد، تهران.
5
امین، محسن (1974). رحلات، بیروت: بی نا، دوم.
6
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن، چاپ اول.
7
آبراهامیان، یرواند (1379). ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی، کاظم فیروزمند، تهران: مرکز، چاپ سوم.
8
آخوندزاده، میرزافتحعلی (2016). مکتوبات کمال الدوله، به کوشش علیاصغر حقدار، ترکیه: باشگاه ادبیات، چاپ اول.
9
آدمیت، فریدون (1340). فکر آزادی و مقدمۀ نهضت مشروطیت ایران، بیجا: سخن.
10
آدمیت، فریدون (1357). اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی، تهران: پیام، چاپ دوم.
11
آذرنوش، آذرتاش (1379). فرهنگ معاصر عربی فارسی، تهران: نی، چاپ اول.
12
آشوری، منوچهر (1380). دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید، چاپ ششم.
13
آلاندوزلی، محمد (1381). «کتاب شناسی توصیفی ـ انتقادی پیرامون تحریفهای عاشورا»، آیینه پژوهش، ش 78، ص 159-185.
14
بارانی، محمدرضا (1388). ترجمه و نقد مقالات خاورشناسان، قم: خاکریز، چاپ اول.
15
بارانی، محمدرضا (1388). مجموعه مقالات همایش بینالمللی تشیع و خاورشناسان، بارانی، قم: خاکریز، چاپ اول.
16
بصیرت منش، حمید (1376). علما و رضاشاه، تهران: عروج، چاپ اول.
17
بیرجندی، محمدباقر (1385). کبریت احمر در شرایط منبر، علیرضا اباذری، قم: صبح پیروزی.
18
پاشاپور، حمید (1382). نهضتهای اسلامی، بازیگران جدید نظام بین الملل، تهران: موسسه مطالعات اندیشه سازان نور، چاپ اول.
19
تهرانی، آقابزرگ (1975). الذریعة، بیروت: دارالاضواء، ج هجدهم.
20
جریانهای فکری مشروطیت (1386). مجموعه سخنرانیها و مقالات، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، چاپ اول.
21
حاج سیدجوادی، احمد (1383). دایرة المعارف تشیع، تهران: شهید سعید محبی، چاپ سوم.
22
حرزالدین، محمد (1405). معارف الرجال، قم: مکتب آیتاللّه مرعشی نجفی.
23
حسون، محمد (1432). رسائل شعار الحسینیه، قم: رافد، ج ۱، چاپ اول.
24
الخلیلی، جعفر (1963). هکذا عرفتهم، بغداد: بیروت: چاپ چهار.
25
الخلیلی، جعفر (1987). موسوعة العتبات المقدسه، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
26
خمینی، روحاللّه (1412). کشف اسرار، بیروت: دارالمکتبه الرسول.
27
رشیدی، بهروز (1392). امام خمینی و نهضت احیای تمدن اسلامی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
28
صالحی، سید عباس (1386). «پیشینه و جریانشناسی مبارزه با آسیبهای فرهنگ عاشورا»، پگاه حوزه، ش 127، ص 4-8.
29
شرفالدین، عبدالحسین (1950). الی المجمع العلمی العربی بدمشق، لبنان، صیدا: مطبعة العرفان، چاپ اول.
30
شرفالدین، عبدالحسین (1981). المجالس الفاخرة فی ماتم العترة الطاهره، بیروت: دارالزهراء، چاپ دوم.
31
شیرودی، مرتضی (1390). جنبشها و نهضتهای سیاسی اسلامی معاصر، قم: زمزم هدایت، چاپ
32
صدوقیسها، منوچهر (1359). تاریخ حکما و عرفاء متأخرین صدر المتالهین، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
33
فردید، سید احمد؛ ابوالحسنی (منذر)، علی (1384). «مشروطه دفع فاسد به افسد»، زمانه، ش 35، ص 7-8.
34
قزوینی، محمدمهدی (1345 الف). صوله الحق علی جوله الباطل، بصره: مطبعه الوطنیه.
35
قزوینی، محمدمهدی (1345 ب). کشف الحق لغفله الخلق، بغداد: مطبعه دارالسلام.
36
کاشفالغطا، محمدحسین (1426). الفردوس الاعلی، محمدعلی قاضی طباطبایی، قم: دارالانوار الهدی.
37
کسروی، احمد (2011). شیعیگری، محمد امینی، آمریکا: شرکت کتاب.
38
الگنجی، محمد (1347). کشف التمویه عن رسالات التنزیه، نجف: بینا.
39
گودرزی، فاطمه (1383). مبانی قرآنی اندیشههای اصلاحگرایانه امام خمینی در مقایسه با سیدجمالالدین اسدآبادی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
40
محمدی، منوچهر (1390). بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ چهارم.
41
مرتضی عاملی، جعفر (1425). أحیوا أمرنا، بیروت: لمرکز الاسلامی للدراسات.
42
مرون، سابرینا (1387). مبارزه علمای اصلاحطلب لبنان با تحریفات عاشورا، حسن فرشتیان، قم: حبیب، چاپ اول.
43
مرون، سابرینا (1393). جنبش اصلاحطلبی شیعی لبنان، اسداللّه علوی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ اول.
44
مسائلی، مهدی (بی تا). «قمهزنی سنت یا بدعت»، قم: گلبن، ش 8.
45
مطهری، مرتضی (1372). بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر، تهران: صدرا، چاپ هجدهم.
46
میرزائی، حسین (1380). جلال اهل قلم، تهران: سروش.
47
نائینی، محمدحسین (1361). تنبیه الامر و تنزیه المله، مقدمه و تحشیه محمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشارات.
48
وثوقی، منصور و نیکخلق، علیاکبر (1385). مبانی جامعهشناسی، وثوقی، تهران: بهینه، چاپ شانزدهم.
49
ورنر، اند (1382). «اختلاف نظر علما درباره برخی از جنبههای سوگواری محرم»، ترجمه جعفر جعفریان، آینه پژوهش، شماره 84، ص 33-42.
50
همدانی، رضا (1376). مصباح الفقیه، قم: المؤسسه الجعفریه.
51
یوسفیان، جواد (1368). «نگاهی به مفهوم فرهنگ»، ماهنامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 2، ص 21-25.
52
ORIGINAL_ARTICLE
بروز و ظهور باورهای شیعی در سیاست مذهبی شاه طهماسب اول صفوی
چکیده سیاستهای مذهبی شاه طهماسب اول صفوی، نقش مهمی در فرآیند گسترش مذهب تشیع اثنیعشری در ایران عصر صفوی داشته است. بدون آگاهی از انگیزههای درونی شاه طهماسب برای به کار بستن این سیاستهای مذهبی، نمیتوان به درک صحیحی از وضعیت فرهنگی و مذهبی ایران در دوران حکومت او رسید. ریشهیابی منشأ اتخاذ سیاستهای مذهبی و چگونگی بروز اعتقادات و علائق شاه طهماسب در اقدامات فرهنگی او، مسئله اصلی این پژوهش است. متغیرهایی نظیر شرایط سیاسی و مذهبی زمان و پیشینه اعتقادی شاه طهماسب در این مورد تأثیرگذار بودهاند و به نظر میرسد اولویت اصلی شاه طهماسب در بخش سیاست فرهنگی و مذهبی، اعتلای جایگاه خاندان پیامبر (ص) در جامعه بوده است که نشئتگرفته از اعتقادات و تمایلات درونی او است.
https://shia.urd.ac.ir/article_111632_2c01d028e09fc9c3d374ecf6fe58a5a8.pdf
2018-02-20
121
145
کلیدواژهها: شاه طهماسب
اهل بیت علیهم السلام
تشیع
صفویه
سیاست مذهبی
باورهای شیعی
سعید
نجفی نژاد
s.nagafinezhad@gmail.com
1
کارشناس در جایگاه هیات علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام
LEAD_AUTHOR
ناصر
جدیدی
jadidi-naser@yahoo.com
2
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحدنجف آباد
AUTHOR
محمد کریم
یوسف جمالی
yousef_jamali2000@yahoo.com
3
دانشگاه آزاد نجف آباد
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ایزدی، حسین (1395). شکلگیری و تحول مراسم مذهبی در عهد صفویه، قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
2
استرآبادى، علىبن داود خادم (بیتا). انساب النواصب (نسخه خطی)، کاتب: محمدحسن بن میرزا محمدتقى، قم: مرکز احیای آثار اسلامی.
3
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1362). سیاست و اقتصاد عصرصفوی، تهران: انتشارات صفی علیشاه، چاپ سوم.
4
بُرن، رُهر (1349). نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
5
بلو، دیوید (1395). شاه عباس پادشاه بیرحمی که به اسطوره مبدل گشت، ترجمه خسرو خواجه نوری، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
6
پورامینی، محمدباقر (1381). صفویان نماد اقتدار ایران، قم: انتشارات نورالسجاد، چاپ اول، جلد اول.
7
پیرزاده ابدال زاهدی، حسین (1395). سلسله النسب صفویه، تصحیح حسین نصیر باغبان، تهران: نشر ارمغان تاریخ.
8
تربیت، محمدعلی (1377). دانشمندان آذربایجان، غلامرضا طباطبائی مجد، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
9
ترکمان، اسکندر بیگ (1350). تاریخ عالم آرای عباسی، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم. جلد دوم
10
تطیلی و همکاران (1393). سه سفرنامه، ترجمه و تحقیق حسن جوادی و ویلم فلور، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ اول.
11
جزایری، نعمت اللّه (1431). الانوارالنعمانیه، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، جلد چهارم.
12
جعفریان، رسول (1387). نقش خاندان کرکی در تأسیس و تداوم دولت صفوی، تهران: نشر علم، چاپ اول.
13
جعفریان، رسول (1393). تاریخ ایران از آغاز اسلام تا پایان صفویه، تهران: نشرعلم، چاپ اول.
14
جعفریان، رسول (1384). کاوشهای تازه در باب روزگار صفوی، قم: نشر ادیان.
15
حسینی استرآبادی، سید حسنبن مرتضی (1364). از شیخ صفی تا شاه صفی، به اهتمام احسان اشراقی، تهران: انتشارات علمی.
16
حسینیان، روح اللّه (1390). تاریخ سیاسی تشیع، تهران: نشر علیون.
17
خورشاهبن قبادالحسینی (1379). تاریخ ایلچی نظام شاه، تصحیح و توضیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه دا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
18
زارع شاهمرسی، پرویز (1385). تاریخ زبان ترکی در آذربایجان، تبریز: نشر اختر، چاپ اول.
19
سبزواری، ملا محمد باقر (1377). روضه الانوار عباسی، تصحیح اسماعیل چنگیزی اردهایی، تهران: انتشارات میراث مکتوب، چاپ اول.
20
صفوی، شاه طهماسب اول (1363). تذکره شاه طهماسب، تهران: انتشارات شرق، چاپ دوم.
21
عبدی بیگ شیرازی، زین العابدین علی (1979). جنه الاثمار. زینه الاوراق. صحیفه الاخلاق، ترتیب متن و مقدمه ابوالفضل هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: انتشارات دانش.
22
عبدی بیگ شیرازی، زین العابدین علی (1986). مظهر الاسرار، مقدمه ابوالفضل هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: انتشارات دانش.
23
غفاری قزوینی، قاضی احمد (بیتا). تاریخ جهان آرا، تهران: انتشارات کتابفروشی حافظ.
24
قزوینی، ابوالحسن (1367). فوائدالصفویه، تصحیح مریم میر احمدی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
25
قمی، شیخ عباس (1327). فوائد الرضویه، بیجا: انتشارات مرکزی، جلد اول.
26
گروهی از نویسندگان (1349). سفرنامههای ونیزیان در ایران (شش سفرنامه)، ترجمه منوچهر امیری، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ اول.
27
گروهی از نویسندگان (1384). مجموعه مقالات همایش ایران زمین در گستره تاریخ صفویه، به اهتمام مقصود علی صادقی، تبریز: انتشارات ستوده، چاپ اول.
28
لاری، مصلحالدین محمد (1393). مرآت الادوار و مرقات الاخبار، تصحیح سید جلیل ساغروانیان، تهران: نشر میراث مکتوب، ج 2.
29
مجلسی، محمدباقر (1403). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، جلد 35.
30
محتشم کاشانی، کمال الدین (1380). هفت دیوان، تصحیح عبدالحسین نوایی و مهدی صدری، تهران: نشر میراث مکتوب، چاپ اول.
31
مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1415). الامالی، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ سوم.
32
موسوی خوانساری، محمد باقر (1391). روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، قم: نشر مکتبه اسماعیلیان، جلد 4.
33
میراحمدی، مریم (1369). دین و دولت در عصر صفوی، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم.
34
نوائی، عبدالحسین و غفاری فرد، عباسقلی (1381). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
35
نوائی، عبدالحسین (1350). شاه طهماسب صفوی مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
36
هالم، هاینس (1389). تشیع، محمدتقی اکبری، قم: نشر ادیان.
37
یوسفی ملکه گلمغانی زاده اصل، حسن (1392). تجلی هنر عرفانی در بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی، لندن: آکادمی مطالعات ایرانی لندن، چاپ اول.
38
ORIGINAL_ARTICLE
مخالفت با شیعیان، عامل تغییر سنتهای نبوی
چکیده بعد از قرآن کریم، سنت نبوی ارزشمندترین منبع برای مسلمانان است که حفظ آن و خودداری از بدعت در آن، همواره مورد تأکید پیامبر اکرم (ص) بوده است، تا جایی که برخی از اهل سنت، آن را ثقل دوم در حدیث ثقلین دانستهاند. علیرغم اهتمام مسلمین به حفظ سنت و پیروی از آن، شواهد فراوان حاکی از تغییرات تأثربرانگیزی در آن است؛ بهگونهای که کسی را جرئت انکار این تغییرات نیست. سؤال این است که تغییرات مزبور معلول چیست. بیتردید عوامل گوناگونی در این تغییرات تأثیرگذار بوده است و به نظر میرسد که یکی از آن عوامل، مخالفت با پیروان مکتب اهل بیت (ع) باشد. از اینرو، محقق در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به عامل مذکور پرداخته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد برخی با علم به سنت و تنها به دلیل پایبندی شیعیان به سنت، فتوا به تغییر آن و استحباب عمل به خلاف سنت داده و مصلحت مخالفت با شیعیان را اقوی دانستهاند.
https://shia.urd.ac.ir/article_111642_415ff58ff59a3c9f7a47e720a3b68de1.pdf
2018-03-21
97
120
کلیدواژهها: سنت نبوی
تغییر سنتها
شیعیان
اهل سنت
تشبه به اقوام
عبدالرحمن
باقرزاده
a.bagherzadeh@umz.ac.ir
1
عضو هیات علمی و استادیار گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات
LEAD_AUTHOR
ابناثیر جزری، عزالدین أبیالحسن علیبن محمد (1417). أسد الغابة فی معرفة الصحابة، تحقیق: عادل أحمد الرفاعی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
1
ابنتیمیه، أحمدبن عبدالحلیم حرانی (1369). اقتضاء الصراط المستقیم مخالفة أصحاب الجحیم، تحقیق: محمد حامد الفقی، قاهره: نشر السنة المحمدیة، چاپ دوم.
2
ابنتیمیه، أحمدبن عبدالحلیم حرانی (1406). منهاج السنة النبویة، تحقیق: دکتر محمد رشاد سالم، بیجا: مؤسسة قرطبة، چاپ اول.
3
ابنتیمیه، أحمدبن عبدالحلیم حرانی (1426). مجموع الفتاوى، تحقیق: أنور الباز- عامر الجزار، بیجا: دارالوفاء، چاپ سوم.
4
ابنحبان، محمد أبوحاتم تمیمی بستی (1395). الثقات، تحقیق: سید شرف الدین أحمد، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
5
ابنحجر (عسقلانی)، أبوالفضل أحمدبن علی (1384). تلخیص الحبیر فی أحادیث الرافعی الکبیر، تحقیق: السید عبداللّه هاشم الیمانی المدنی، مدینه منوره: بینا .
6
ابنحجر (عسقلانی)، أبوالفضل أحمدبن علی (1412). الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل، چاپ اول.
7
ابنحجر (عسقلانی)، أبوالفضل أحمدبن علی (1379). فتح الباری شرح صحیح البخاری، تحقیق محب الدین الخطیب، بیروت: دار المعرفة.
8
ابنحزم اندلسی قرطبی، علیبن أحمد (بیتا). المحلى، بیجا: دار الفکر.
9
ابنحنبل، امام احمد (بیتا). مسند احمدبن حنبل، مصر: مؤسسة قرطبه.
10
ابنخزیمه، محمدبن إسحاق أبوبکر سلمی، (1390). صحیح ابن خزیمة، تحقیق: دکتر محمد مصطفى أعظمی، بیروت: المکتب الإسلامی.
11
ابنعثیمین، محمدبن صالح (1413). مجموع فتاوى و رسائل ابنعثیمین، تحقیق: فهدبن ناصربن إبراهیم سلیمان، ریاض: دارالوطن و دارالثریا.
12
ابنقدامه مقدسی، عبداللّهبن أحمد أبو محمد (1405). المغنی فی فقه الإمام أحمدبن حنبل الشیبانی، بیروت: دار الفکر، چاپ اول.
13
ابنکثیر دمشقی، اسماعیلبن عمرو (1419). تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون، چاپ اول.
14
ألبانی، ناصرالدین (1406). المجتبى من السنن (سنن نسایی با تحقیق و تذییل ألبانی)، تحقیق: عبدالفتاح أبوغدة، حلب: مکتب المطبوعات الإسلامیة.
15
امینی، عبدالحسین، (1416). الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، قم: مرکز الغدیر، چاپ اول.
16
آلوسی، سید محمود، (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عبدالباری عطیه، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
17
بخاری، محمدبن إسماعیل أبوعبداللّه، (1407). الجامع الصحیح المختصر (صحیح بخاری)، تحقیق: دکتر مصطفى دیب البغا، بیروت: دار ابنکثیر، چاپ سوم.
18
بیاضی عاملی، زین الدین علی بن یونس (1384). الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم، بیجا: المکتبة المرتضویة، چاپ اول.
19
بیهقی، ابوبکر أحمدبن الحسینبن علیبن موسى (1414). سنن کبرى، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، مکه مکرمه: مکتبه دار الباز
20
ترمذی، محمدبن عیسى (بیتا). سنن ترمذی، تحقیق: أحمد محمد شاکر ودیگران همراه با بیان دیدگاه ألبانی درباره احادیث، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
21
حاکم نیشابورى، محمدبن ابوعبداللّه (1411). المستدرک على الصحیحین و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، تحقیق مصطفى عبد القادر عطا، ، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
22
حقی بروسوی، اسماعیل (بیتا). روح البیان، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
23
حمیدی، محمدبن فتوح (1423). الجمع بین الصحیحین البخاری ومسلم، تحقیق: دکتر علی حسین البواب، بیروت: دار ابن حزم، چاپ دوم.
24
دارقطنی بغدادی، ابوالحسن (1386). سنن دار قطنی، تحقیق: سید عبد اللّه هاشم یمانی مدنی، بیروت: دارالمعرفه
25
راغب اصفهانی، أبوالقاسم حسینبن محمد، (1420). محاضرات الأدباء ومحاورات الشعراء والبلغاء، تحقیق: عمر الطباع، بیروت: دار القلم.
26
رافعی قزوینی، عبد الکریمبن محمد (بیتا). فتح العزیز بشرح الوجیز، بیجا: دارالفکر.
27
زرکشی، بدرالدین محمدبن بهادر (1421). البحر المحیط فی أصول الفقه، تحقیق و تعلیق: دکتر محمد محمد تامر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
28
زمخشری، جاراللّه أبوالقاسم محمودبن عمرو (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم.
29
زمخشری، جاراللّه أبوالقاسم محمودبن عمرو (1412). ربیع الأبرار ونصوص الأخیار، بیروت: مؤسسه أعلمی.
30
سبحانی، جعفر (بیتا). الانصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، قم: موسسه امام صادق (ع).
31
سجستانی ابیداود، سلیمانبن أشعث (بیتا). سنن أبی داود، تحقیق: محمد محیی الدین عبد الحمید، بیجا: دار الفکر.
32
سندی، نورالدینبن عبدالهادی أبوالحسن (1406). حاشیة سندی على نسائی، تحقیق: عبدالفتاح أبوغدة، حلب: مکتب المطبوعات الإسلامیة، چاپ دوم.
33
شیرازی، إبراهیمبن علیبن یوسف أبوإسحاق (بیتا). المهذب فی فقه الإمام الشافعی، بیروت: دار
34
الفکر.
35
صنعانی، محمدبن إسماعیل امیر کحلانی (1379). سبل السلام شرح بلوغ المرام من أدلة الأحکام، تحقیق: محمد عبدالعزیز الخولی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ چهارم.
36
طوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (1407). الخلاف، تحقیق: على خراسانى، سید جواد شهرستانى، مهدى طه نجف، مجتبى عراقى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،.
37
عاملى (شیخ حرّ)، محمدبن حسن (1409). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
38
عاملى، شهید ثانى زینالدینبن على (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، با حواشی سید محمد کلانتر، قم: کتابفروشى داورى، چاپ اول.
39
عجلی، ابوالحسن احمدبن عبداللّه (۱۴۰۵). معرفة الثقات من رجال أهل العلم والحدیث... ؛ تحقیق: عبد العلیم عبد العظیم البستوی، مدینه منوره: مکتبة الدار، چاپ اول.
40
عوده، سلمانبن فهدبن عبداللّه (بیتا). دروس شیخ سلمان العودة، دروس پیاده شده صوتی، نرم افزار شامله.
41
عینی، بدرالدین محمودبن أحمد (بیتا). عمدة القاری شرح صحیح البخاری، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
42
غزالی، ابوحامد محمد (بیتا). إحیاء علوم الدین، بیروت: دار المعرفة.
43
غزالی، ابوحامد محمد (1417). الوسیط فی المذهب، تحقیق: أحمد محمود إبراهیم، محمد محمد تامر، قاهره: دار السلام، چاپ اول.
44
فخر رازى، محمدبن عمر (1420). تفسیر الکبیر ( مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
45
قاری، ملا علیبن سلطانبن محمد (1422). مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح، تحقیق: جمال عیتانی، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
46
قسطلانی مصری، أبوالعباس شهابالدین أحمدبن محمد (1323). ارشاد الساری لشرح صحیح البخاری، مصر: المطبعة الکبرى الأمیریة.
47
لحجی حضرمی، عبداللّهبن سعیدبن محمد (1426). منتهى السؤل على وسائل الوصول إلى شمائل الرسول (ص) (شرح وسائل الوصول شیخ یوسفبن اسماعیل نبهانی، جده: دارالمنهاج، چاپ سوم.
48
مالکبن أنس، أبوعبداللّه الأصبحی (1413). موطأ الإمام مالک (روایة محمدبن الحسن)، تحقیق: دکتر تقی الدین الندوی، دمشق: دارالقلم.
49
متقی هندی، علاءالدین علی (1419). کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، تحقیق: محمود عمر الدمیاطی، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
50
مزی، عبدالرحمن أبوالحجاج (۱۴۰۰). تهذیب الکمال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرساله.
51
مغربی مالکی، ابوعبداللّه محمدبن علیبن عمر تمیمی مازری (1988). المُعْلم بفوائد مسلم، تحقیق: شیخ محمد شاذلی، الجزائر: موسسه وطنی بیت الحکمه، الدار التونسیة، چاپ سوم.
52
نسائى، أبوعبدالرحمن احمدبن شعیب (1411). سنن کبری، تحقیق: دکتر عبدالغفار سلیمان البنداری و سید حسن کسروی، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ اول.
53
نورى، میرزاحسین (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
54
نووی دمشقی، محییالدین ابیزکریا (1392). شرح صحیح مسلم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
55
نووی دمشقی، محییالدین ابیزکریا (1408). الأذکار، تحقیق عبدالقادر الأرناؤوط، ریاض: نشر دارالهدی، چاپ دوم.
56
نووی دمشقی، محییالدین ابیزکریا (1997)، المجموع، بیروت: دار الفکر.
57
نیشابورى، ابوالحسین مسلمبن حجاج (بیتا). صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
58
ORIGINAL_ARTICLE
نسخه کامل این شماره به همراه تصویر جلد آن به منظور چاپ در صورت نیاز به نسخه چاپی
https://shia.urd.ac.ir/article_79498_b23541b9bc535fb6a41c1099bbfa98c4.pdf
2018-02-20
1
154