راهبردها و مهندسی فرهنگی امام هادی (ع) در مواجهه با اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
عصر امامت امام هادی (ع) هم‌زمان با شش تن از خلفای عباسی بود که با استفاده از شیوه‌های مختلف سعی در محدود کردن ائمه داشتند. در این دوره شاهد گسترش فرقه‌های کلامی و جریان‌های شیعی هستیم. صاحبان ادیان و اندیشه‌های غیراسلامی نیز کنار مسلمانان زندگی می‌کردند. فرقه‌های فقهی اهل حدیث نیز در این زمان فعال بودند. در زمان امام هادی (ع) نخستین بار تقابل علمی امامیه با چهار مذهب رایج اهل سنت مشاهده می‌شود. این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع اولیه به بررسی و شناخت راهبردها و مهندسی فرهنگی امام هادی (ع) در مواجهه با اهل سنت می‌پردازد؛ راهبردهایی مانند استفاده از اصول مورد پذیرش اهل سنت برای استدلال و گفتمان فرهنگی، پاکسازی مذهب شیعه از جریان‌های انحرافی داخلی و بیان ویژگی‌های واقعی امام نمونه‌هایی از راهبردهای امام در مواجهه با این گروه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategies and Cultural Engineering of Imam Hadi (AS) in Confrontation with Sunnis

نویسندگان [English]

  • asghar montazerolghaem 1
  • Mostafa Pirmoradian 2
  • Zahra Soleimani 3
1 Professor of the History of Islam, University of Isfahan
2 Associate Professor of History Department, Isfahan University
3 PhD student of History of Islam
چکیده [English]

The Imamate of Imam Hadi (AS) (254-220) was simultaneously with six Abbasid Caliphs. Abbasid rulers tried to limit the imams by using various methods. During this period, we witness the growth and expansion of theological and independent sects and inside movements of Shiite. In this era, the owners of non-Islamic religions and thoughts also lived side by side with Muslims and influenced the scope of cultural change. The Islamic jurisprudential sects of the hadith were also active at this time. Imam Hadi (AS), in spite of all the limitations, considered the main need of the Imami community, understanding the true meaning of Imamate and introducing the true face of religion. At the time of Imam Hadi (AS), scientific confrontation of Imamiyya with the four common religions of Sunni is observed for the first time. This article with descriptive-analytical method, focused on the primary resources, studies and recognizes the strategies and the way of managing of Imam Hadi (AS) in the face of Sunni. Strategies such as the use of Sunni principles for cultural argumentation and discourse, the purification of the Shiite from internal deviant movements, the expression of Imam's real characteristics, and ... are examples of Imam's strategies in confronting this group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Imam Hadi (AS)
  • strategy
  • Cultural Engineering
  • Sunnis

منابع

قرآن کریم.
ابن‌بابویه، محمد بن‌علی بن‌حسین (1415). عیون اخبار الرضا، قم: جامعه مدرسین، چاپ دوم.
ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمد (1379). مناقب آل ابی‌طالب، قم: علامه.
ابن‌عبدالبر نمری قرطبی (1421). جامع بیان العلم و فضله، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
ابن‌ندیم، محمد بن‌اسحاق (بی‌تا) الفهرست، ترجمه محمد رضا تجدد، تهران: امیرکبیر.
اربلی، علی بن‌عیسی (بی‌تا) کشف الغه فی معرفه الائمه، تحقیق سید هاشم رسولی، تبریز: بی‌نا.
آقانوری، علی (1387). امامان شیعه و وحدت اسلامی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
پاکتچی، احمد (1372). «احمد بن حنبل»، در دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ج 6، ص 718-730.
پاکتچی، احمد (1372). «اهل سنت و جماعت»، در دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.چاپ اول، ج10، ص 474-475.
حرانی، ابومحمد حسن بن‌علی ابن‌شعبه (1385) تحف العقول عن آل الرسول، ترجمه صادق حسن زاده، قم: آل علی.
حکیم، منذر؛ صالحی، عبدالرزاق (1385). پیشوایان هدایت (هادی امت؛ حضرت امام علی النقی)، ترجمه کاظم حاتمی طبری، قم: مجمع جهانی اهل بیت، ج12، چاپ اول.
حیدر، اسد (1390). الامام الصادق و المذاهب الاربعه، اصفهان، مکتب الامام امیر المومنین علی (ع).
خامنه‌ای، سید علی (1390). انسان 250 ساله، گردآوری و تنظیم مرکز صهبا، تهران: موسسه جهادی، چاپ اول.
دخیل، علی، محمد علی (1402). ائمتنا، بیروت: دارمکتبه الامام الرضا (ع).
دینوری، ابوحنیفه (1364). الاخبارالطوال، ترجمه احمد مهدوی دامغانی، تهران: نشرنی.
دیوید، فرد. آر (1394). مدیریت استراتژیک، ترجمه علی پارساییان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول.
راوندی، قطب الدین (1409). الخرائج و الجرائح، قم: موسسه امام مهدی.
ربانی گلپایگانی، علی (1378). درآمدی بر علم کلام، قم: دارالفکر.
ربانی، سید جعفر (1386). «نامه‌های امام هادی»، مجله فرهنگ کوثر، ش 70.
رفیعی، علی (1373). تحلیلی از تاریخ دوران دهمین خورشید امامت، قم: دفتر تبلیغات اسلامی قم: چاپ دوم.
شریف قرشی، باقر (1371). تحلیلی از زندگانی امام هادی (ع)، ترجمه محمد رضا عطایی، مشهد: کنگره جهنی حضرت رضا علیه السلام.
شیرازی ابواسحاق (بی‌تا). طبقات الفقهاء، تصحیح الشیخ خلیل المیس، بیروت: دارالقلم.
صابری، حسین (1386). تاریخ فرق اسلامی، تهران: سمت، چاپ سوم.
صدر، سید محمد (1412). تاریخ الغیبه، بیروت: دارالتعارف.
طبرسی، احمد بن‌علی (1372). الاحتجاج، تحقیق ابراهیم بهادری، قم: نشر اسوه.
طبری، ابو جعفر محمد بن‌جریر (1387). تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالتراث.
طقوش، محمد سهیل (1380). دولت عباسیان، ترجمه حجت اللّه جودکی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول.
طوسی، محمد بن‌حسن (1415). رجال، قم: موسسه نشر اسلامی.
العباد، عبدالمحسن؛ مودوددی، ابوالاعلی (1387). مصلح جهانی از دیدگاه شیعه و اهل سنت، ترجمه و تحقیق سید هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
علوی ابوالمعالی محمد الحسینی (بی‌تا). بیان الادیان، تصحیح عباس اقبال، تهران: انتشارات ابن سینا.
فاضل مقداد، ابن‌عبداللّه (1343). کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: مرتضوی.
کشی، محمد بن‌عمر (1404). اختیار معرفه الرجال، قم: موسسه آل البیت.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (1424). اصول الکافی، قم: اسوه.
لویس، برنارد، امام هادی، در" تصویر امامان شیعه در دایره المعارف اسلام"، ترجمه حسین مسعودی، قم: موسسه شیعه شناسی.
مجلسی، محمد باقر(1404). بحارالانوار، بیروت: موسسه الوفاء.
مسعودی، علی بن‌الحسین (1404). مروج الذهب، قم: دارالهجره.
مسعودی، علی بن‌الحسین (بی‌تا). اثبات الوصیه، نجف: مکتبه المرتضی.
مطهری، مرتضی،(1390). کلیات علوم اسلامی ج 2(کلام، عرفان و حکمت عملی)، تهران: صدرا، چاپ دوم.
منتظرالقائم اصغر (1391). تاریخ امامت، قم: ناشر دفتر نشر معارف، چاپ پنجم.
نجاشی، احمد بن‌علی (1416). رجال النجاشی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
نیآوردی، ابوالحسن (1393). الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، قاهره: مکتبه مصطفی البابی الحلبی.
ودادی، احمد؛ دشتی رحمت‌آبادی، اعظم (1386). «مهندسی فرهنگی در جامعه اطلاعاتی»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، ش 10-11، ص34-43.
ودادی، احمد؛ عباسعلی زاده، منصوره (1388). «هوش فرهنگی در مهندسی فرهنگی با توجه به عصر جهانی شدن»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال چهارم، ش 33 و 34، ص 68-75.
همایی جلال الدین (1375). شعوبیه، تهران: نشر مؤلف.