نقش زمان و مکان و مقتضیات آنها در بررسی گزارش‌های عاشورایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ تشیع پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 دانشیار گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

زمان و مکان دو عنصر اساسی تشکیل‌دهنده حوادث تاریخی‌اند و بدون آنها تصور و تصدیق هیچ واقعه‌ای امکان‌پذیر نخواهد بود. از این‌رو یکی از ابزارهای مهم ارزیابی اخبار تاریخی که از گذشته نیز مورخان به آن توجه داشته و از آن استفاده کرده‌اند بررسی مقتضیات زمانی و مکانی رخدادها است. یکی از این رویدادها حادثه عظیم عاشورای سال 61 ه‍.ق. است که گزارش‌های مربوط به آن، به منظور بررسی چرایی و چیستی آن واقعه، همواره محل رجوع و مطالعه صاحب‌نظران و اندیشمندان بوده و هست. با این حال، نگاهی به سخن تحلیلگران حادثه و برداشت آنان از برخی اخبار، بیانگر فقدان توجه و دقت کافی بیشتر آنها در مسئله اساسی لزوم بررسی موقعیت زمانی و مکانی گزارش‌های عاشورایی است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی برخی گزارش‌های قیام را از لحاظ اقتضائات زمانی و مکانی می‌کاود و نشان می‌دهد که فقدان آن چگونه زمینه پیدایی تحلیل‌های نادرست را از نهضت سیدالشهداء (ع) فرآهم آورده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Time and Space, and their Requirements, in Studying of Ashura Reports

نویسندگان [English]

  • Ibrahim Goudarzi 1
  • Mansour Dadashnejad 2
1 M.A. History of Shi'a, Research Institute of Hawzah and University,
2 Associate Professor, Research Institute of Hawzah and University
چکیده [English]

 
Time and space are two basic elements forming the historical events and without them, affirmation and conception of any events is not possible. Therefore one of the important tools for evaluating the historical news, being considerable and used by some historians, is studying the events time and space requirements. One of these events, is the great event of Ashura that was occurred in 61 AH, and the reports of this event always are studied by experts and intellectuals because of it quiddity. However a glimpse to speech of event analysts, and their conception has shown that most of them don’t have enough attention and accuracy to the basic issue that is necessity for studying Ashura reports. This article analyses some reports of insurrection in aspect of time and space requirements and prove loss of that, how provide the base of incorrect analysis of Imam hussein's movement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hussein (AS)
  • Ashura
  • "Khot al-Mout" sermon
  • time
  • Place

مراجع

ابن ‌اثیر، علی ‌بن محمد (1385). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
ابن‌ اعثم، احمد بن اعثم (1411). الفتوح، بیروت: دار الاضواء.
ابن‌ سعد، محمد بن سعد (بی‌تا الف). الطبقات الکبری، بیروت: دار صادر.
ابن‌ سعد، محمد بن سعد (بی‌تا ب). ترجمة الامام الحسین (ع)، محقق: عبدالعزیز طباطبایی، بی‌جا: الهدف للاعلام والنشر.
ابن ‌طاووس، علی‌ بن موسی (1425). الملهوف علی قتلی الطفوف، تحقیق: فارس تبریزیان، تهران: اُسوه.
ابن ‌کثیر، اسماعیل ‌بن عمر (بی‌تا). البدایة والنهایه، بیروت: دار الفکر.
ابن‌ نما حلی، جعفر بن محمد (1406). مُثیر الاحزان، قم: مؤسسة الامام المهدی (عج).
إربلی، علی‌ بن عیسی (1421). کشف الغمة فی معرفة الأئمه (ع)، تحقیق: احمد حسینی، قم: رضی.
اصفهانی، علی ‌بن حسین (بی‌تا). مقاتل الطالبیین، بیروت: دار المعرفة.
آبی، ابو سعد منصور بن حسین (بی‌تا). نثر الدر، تحقیق: محمد علی قرنه، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
بلاذری، احمد بن یحیی (1397). أنساب الاشراف، تحقیق: محمد باقر محمودی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات، ج3.
بلاذری، احمد بن یحیی (1417). انساب الاشراف، بیروت: دار الفکر.
جعفر بن احمد (1395). تیسیر المطالب فی أمالی الامام أبی ‌طالب، بیروت: اعلمی.
جعفریان، رسول (1382). «روش ابن‌حزم در نقد اخبار تاریخی»، در: حوزه و پژوهش، ش13 و 14، ص5-56.
حسنی، احمد بن ابراهیم (1423). المصابیح، صنعاء: مؤسسة الامام زید بن علی (ع).
حسینی، عبدالله (1386). معرفی و نقد منابع عاشورا، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
حلوانی، حسین ‌بن محمد (1408). نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، قم: مدرسة الامام المهدی (عج).
خوارزمی، موفق ‌بن احمد (1381). مقتل الحسین (ع)، تصحیح: سماوی، قم: انوار الهدی.
داداش‌نژاد، منصور (1382). «ریشه‌یابی لغزش‌های زمانی در متون تاریخی»، در: حوزه و پژوهش، ش13 و 14، ص91-110.
دینوری، ابوحنیفه (1368). الاخبار الطوال، قم: منشورات الشریف الرضی.
ری‌شهری، محمد (1388). دانش‌نامه امام حسین (ع)، قم: دار الحدیث.
صادقی، مصطفی (1394). «گزارشی از دست‌نویس‌های کتاب لهوف»، در: صحیفه اهل‌ بیت (ع)»، س1، ش2، ص305-316.
طبری، محمد بن جریر (1387). تاریخ الامم والملوک، بیروت: دار التراث.
کلبرگ، اتان (1371). کتاب‌خانه سید بن طاوس، ترجمه: علی قرائی و رسول جعفریان، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
گروهی از تاریخ‌پژوهان (1393). تاریخ قیام و مقتل‌ جامع سیدالشهداء (ع)، قم: مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی.
مُحلی، حمید بن احمد (1423). الحدائق الوردیة فی مناقب ائمة الزیدیة، صنعاء: مکتبة بدر.
مسعودی، علی ‌بن حسین (1409). مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: أسعد داغر، قم: دار الهجرة.
مسعودی، علی ‌بن حسین (1426). اثبات الوصیة للامام علی ‌بن ابی ‌طالب (ع)، قم: انصاریان.
مفید، محمد بن نعمان (1413). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق و نشر: مؤسسة آل‌ البیت لاحیاء التراث، قم: کنگره شیخ مفید.
نجاشی، احمد بن علی (1416). رجال نجاشی، تحقیق: موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
واقدی، محمد بن عمر (1409). المغازی، تحقیق: مارسدن جونس، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
یعقوبی، احمد بن واضح (بی‌تا). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار