بررسی تحلیلی روش خاورشناسان در تبیین جایگاه سیاسی و دینی امام محمد باقر (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته سطح سه حوزه علمیه قم، دانشجوی دکتری رشته تاریخ تشیع اثناعشری، پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

شناخت اسلام و تشیع در مغرب‌زمین به واسطه آثار اسلام‌پژوهان آن دیار صورت می‌پذیرد. نظر به جایگاه و شخصیت امام باقر (ع) و ویژگی‌های دوران امامت آن حضرت در تاریخ تشیع امامی، به‌ویژه دو مسئله اساسی درباره امام، یعنی موضع‌گیری سیاسی ایشان در برابر امویان و همراهی و ناهمراهی با جنبش‌های ضداموی و همچنین مسئله امامت ایشان، نزد شیعیان بسیار اساسی و زیربنایی است. بدین‌روی در نوشتار کنونی این دو مسئله از منظر روش‌شناسی خاورشناسان بررسی خواهد شد. دو روش مهم در میان خاورشناسان جایگاه خاصی دارد: روش تاریخی با هدف ریشه‌یابی آموزه‌ها، حوادث و اندیشه‌ها؛ و روش پدیدارشناسی به منظور شناخت افراد باورمند به آموزه‌ها و تاریخ هر دین و مذهب. در این مقاله، با روش توصیفی و تحلیلی، این دو مسئله ارزشمند را در آثار افرادی مانند اتان کلبرگ، دوایت دونالدسن، هاینس هالم، هالیستر و ارزینا لالانی بررسی و تحلیل می‌کنیم. به نظر می‌رسد این دو روش با وجود تفاوت ماهیتی در نتیجه پژوهش، تفاوت چندانی در خصوص جایگاه سیاسی و مذهبی امام باقر (ع) در میان خاورشناسان نداشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analytical Review of Orientalists’ Method on Imam Muhammad Baqir (AS)

نویسندگان [English]

  • Seyyed Abdolkarim Hasanpour 1
  • Mohammd Reza Barani 2
1 PhD Student of History of Shia, University of Religions and Denominations
2 Faculty Member of University of al-Zahra
چکیده [English]

Understanding Islam and Shi'ism in the West is accomplished due to orientalists’ works.  Considering the important role and personality of Imam Baqir (AS) and the features of his period, two fundamental issues including his political stances (against the Umayyads and his confrontation with anti-Umayyad movements) and his Imamate are very important among the Shiites. Therefore these two issues are studied in this paper based onorientalists’ methodologies. There are two important methods considered in Oriental studies: historical method (finding the roots of the teachings, events and ideas) and phenomenology (To identify people who believe in the doctrines and history of each religion). Thus, two mentioned issues will be discussed in the paper from the perspective of methodology in the works of people like Ethan Kohlberg, Dwight Donaldson, Heinz Halm, Hollister, Arzina Lalani

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Baqir (AS)
  • orientalists
  • methodology
  • Historical Method
  • Phenomenology
ابن خلدون، عبدالرحمن بن خلدون (1375). العبر و دیوان المبتدأ والخبر فی ایام العرب والعجم والبربر و من عاصرهم من ذوی السلطان الأکبر، ترجمه: محمد پروین گنابادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هشتم.
احمدوند، عباس (1377). «گذری بر مطالعات شیعی در غرب»، در: مقالات و بررسی‌ها، ش63، ص153-184.
اسعدی، مرتضی (1375). «دایرةالمعارف‌های اسلامی در زبان انگلیسی»، در: کیهان فرهنگی، س13، ش127، ص37-39.
تقی‌زاده داوری، محمود (1385). تصویر امامان شیعه در دایرة‌المعارف اسلام، قم: مؤسسه شیعه‌شناسی.
چلونگر، محمدعلی (1390). «خاورشناسی به شیوه همدلانه»، در: سوره اندیشه، دوره جدید، ش5.
دونالدسن، دوایت (بی‌تا). عقیدة‌ الشیعة و هو کتاب عن تاریخ الاسلام فی ایران والعراق، مصر: مطبعة السعادة.
شیمل، آنه ماری (1376). تبیین آیات خداوند: نگاهی پدیدارشناسانه به اسلام، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ و آثار اسلامی.
طوسی، نصیرالدین (بی‌تا). تجرید الاعتقاد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
عباسی، مهرداد؛ آقایی، سید علی (1382). «امامان شیعه در دایرةالمعارف اسلام»، در: کتاب ماه دین، ش74-75، ص46-71.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407). کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
لالانی، ارزینا. آر. (1381). نخستین اندیشه‌های شیعی تعالیم امام محمد باقر (ع)، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
موسوی، سید رضی (1389). شرق‌شناسی و مهدویت، بی‌جا: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود.
نوری، میرزا حسین (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل ‌البیت (ع).
هالم، هاینس (1384). تشیع، ترجمه: محمدتقی اکبری، قم: نشر ادیان.
هالیستر، جان نورمن (1376). شیعه در هند، ترجمه: سید عباس اطهر رضوی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، ج1.