جانشینی امام علی (ع) و رخداد غدیر: بررسی و نقد دیدگاه رابرت گلیو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی و مدرس دانشگاه علمی- کاربردی گچساران

2 استادیار گروه فلسفه و حکمت دانشگاه آیت‌الله حائری

چکیده

رابرت گلیو از شیعه‌پژوهان انگلیسی‌زبان کثیرالتألیفی است که برخلاف بسیاری از مستشرقان و شیعه‌پژوهان هم‌عصرش کوشیده است رویکردی عالمانه در پژوهش‌های خویش به کار ببندد. مهم‌ترین علل تمایز رویکرد پژوهشی او و بیان دیدگاه‌هایی همسو با باورهای شیعه بهره‌گیری‌اش از منابع شیعی است. با این‌ حال، در جدیدترین پژوهش خویش، در طبع سوم دایرة‌المعارف اسلام لیدن با عنوان «علی‌ بن ابی‌طالب» به ‌رغم پیگیری رویکرد پیشین و بررسی‌های محققانه و گسترده، در بحث از جانشینی علی (ع) و مهم‌تر از همه درباره رخداد تاریخی غدیر، تحلیلی ناظر به تمام ابعاد موضوع ندارد و گاه استدلال‌ها و استنتاج‌های تعجب‌برانگیزی دارد. ضروری است که بدانیم مدعیان رویکرد عالمانهٔ پژوهشی در مواجهه با رخداد تاریخی غدیر، با این ‌همه مستندات موثق، چه دیدگاهی داشته‌اند و علل آن چیست.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Examination of of Robert Gleave’s View about the Succession of Imam Ali and Ghadir

نویسندگان [English]

  • Sa’adat Ghazanfari 1
  • Shahab al-Din Vahidi 2
1 MA in History of Islamic culture and civilization and lecturer in University of Applied Science and Technology, Gachsaran, S.gh.tarikh@gmail.com
2 Assistant Professor, Department of Philosophy and Wisdom, Ayatollah Haeri University
چکیده [English]

Robert Gleave is a Shiite researcher and has many writing that, unlike many contemporary orientalists and Shiite researchers, tried to use practical approach in his works. His research approach, usage of Shiite sources and accompanying with Shiite beliefs in his opinions, can be considered as the distinction of his works. But his analysis of succession of Ali (AS) and most importantly, the historical event of Ghadir, in his latest study in encyclopedia of Islam (3rd ed.) under Title “Ali ibn AbiTalib”, don’t concern all aspects of the subject and sometimes his arguments And conclusions are unexpected. It is essential to know the viewpoint of claims of practical approach in research in dealing with the historical event of Ghadir; and also know its reasons.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Robert Gleave
  • Succession of Imam Ali (AS)
  • Ghadir Khom
  • Shiite Studies

مراجع

قرآن کریم.
ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله (بی‌تا). شرح نهج البلاغه، بیروت: دار المکتبة ‌الحیاة.
ابن‌اثیر جزری، عزالدین (1415). اسد الغابة‌ فی ‌معرفة ‌الصحابه، تحقیق: علی‌محمد معوض و عادل ‌احمد عبدالموجود، بیروت: دار الکتب ‌العلمیة.
ابن‌اعثم، ابومحمد احمد کوفی (1412). الفتوح، بیروت: دار الفکر.
ابن بطریق، یحیی بن حسن (1406). خصائص الوحی المبین، به کوشش: محمدباقر محمودی، تهران: بی‌نا.
ابن‌ تیمیه حرانی، أحمد بن عبد الحلیم (1409). منهاج ‌السنة، قاهره: مکتبة ابن‌ تیمیه.
ابن‌ حجر عسقلانی، شهاب الدین احمد بن علی (1379). فتح الباری، بیروت: دار المعرفة.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا). مسند، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن‌ عبد البر، یوسف‌ بن عبدالله (1412). الاستیعاب فی معرفة ‌الاصحاب، تحقیق: علی ‌محمد بالجاوی، بیروت: دار الجلیل.
ابن‌ عبد ربه، احمد بن محمد (1403). عقد‌ الفرید، تصحیح: احمد‌ امین، ابراهیم ‌الابیاری و عبدالاسلام محمد‌ هارون، بیروت: دار الکتاب ‌العربی.
ابن‌ عساکر، ابوالقاسم علی ‌بن الحسن (1995). تاریخ مدینة ‌دمشق، دراسة و تحقیق: علی‌ شیری، بیروت: دار الفکر.
ابن فرات کوفی، فرات بن ابراهیم (1354). تفسیر فرات الکوفی، نجف: چاپ محمدعلی غروی اوردبادی.
ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله‌ بن مسلم (1388). الامامة والسیاسة، تحقیق: طه محمد ‌الزینی، بیروت: دار المعرفة.
ابن‌ کثیر، ابو الفداء اسماعیل ‌بن عمر دمشقی (بی‌تا). البدایة والنهایة، تحقیق: احمد ابوملحم و دیگران، بیروت: دار الکتب ‌العلمیة.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی المازندرانی (1412). المناقب آل ابی طالب، بیروت: دار الاضواء.
ابن‌هشام، محمد بن عبدالملک (1363). السیرة ‌النبویة، تحقیق: مصطفی ‌السقا و دیگران، قم: انتشارات ‌ایران.
بخاری‌، محمد بن‌ اسماعیل (1401)‌. صحیح ‌البخاری، استانبول: چاپ‌ محمد ذهنی‌ افندی.
بلاذری، احمد بن یحیی (1400). انساب ‌الاشراف، بیروت: دار النشر.
ابن هلال ثقفی، ابو اسحاق ابراهیم ‌بن محمد سعید (1411). الغارات، تحقیق: سید عبدالزهراء الحسینی، قم: دار الکتب ‌الاسلامی.
حسینی، غلام احیا (1387). شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی‌زبان، قم: انتشارات مؤسسه شیعه‌شناسی.
حلبی، علی ‌بن برهان ایوبی (بی‌تا). السیرة ‌الحلبیة، بیروت: دار احیاء التراث‌ العربی.
زمخشری، محمود بن عمر (1406-1407). الکشاف، بیروت: دار الکتاب ‌العربی.
سید رضی، شریف (1368). نهج‌البلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
سید رضی، شریف (1387). نهج‌البلاغه، تعلیق: الدکتور صبحی صالح، بیروت: دار الکتاب
اللبنانی.
سیوطی، جلال الدین (1414). در المنثور، بیروت: دار المعرفة.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (بی‌تا). تاریخ الامم والملوک، بیروت: منشورات مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
امینی، عبد الحسین (بی‌تا). الغدیر فی الکتاب والسنة والادب، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
غضنفری، سعادت (1392). «بررسی و نقد مقاله «[امام] علی بن ابی طالب [(ع)]»، دایرةالمعارف اسلام (EI3)»، در: پژوهش‌نامهعلوی، س4، ش1، ص53-77.
قمی، علی بن ابراهیم (1367). تفسیر القمی، تصحیح: سید طیب موسوی جزائری، قم: مؤسسه دار الکتاب.
«گفت‌وگو با رابرت‌ گلیو» (1388). در: کتاب ماه دین، ش141، ص24-25.
مدنی، سید محمود (1377). «نقد دیدگاه‌های اهل سنت درباره حدیث غدیر»، در: نشریه علوم حدیث، ش7، ص121-153.
مسعودی، ابوالحسن علی‌ بن حسین (1894). التنبیه والاشراف، لیدن.
مسعودی، ابوالحسن علی‌ بن حسین (بی‌تا). مروج‌ الذهب و معادن ‌الجوهر، تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت: دار المعرفة.
مفید، محمد بن نعمان (1414). مسار ‌الشیعة فی مختصر تواریخ الشیعة، تحقیق: شیخ‌ مهدی، نجف: نشر دار المفید.
مقدسی، مطهر‌ بن طاهر (1374). البداء والتاریخ، ترجمه: محمد‌رضا شفیعی کدکنی، تهران: نشر آگه.
منقری، نصر بن مزاحم (بی‌تا). وقعة الصفّین، تحقیق: عبدالاسلام محمد‌ هارون، قم: مکتبة آیت‌الله مرعشی نجفی.
نیشابوری، حاکم (1411). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب ‌العلمیة.
یعقوبی، احمد بن محمد بن واضح (بی‌تا). تاریخ ‌الیعقوبی، بیروت: دار الصادر.
Brockelmann, K. (1939). History of the Islamice People, London: Routledg and kegan Paul LTD.
Dakake, M. M. (2007). The Charismatic Community: Shiʻite Identity in Early Islam, New York, State University of New York Press.
Gleave, Robert with E Kermeli (1997). Islamic law, I B Tauris & Co Ltd.
Gleave, Robert (1999). "Marrying Fatimid Women: Legal Theory and Substantive Law in Shii Jurisprudence," in: Islamic Law and Society, 6, I, pp. 38-68.
Gleave, Robert (2001). "Between Hadith and Figh: Early Imami Collections of Akhbar," in: Islamic Law and Society, 8, iii, pp. 350-382.
Gleave, Robert (2007-2011). "Ali b. Abi Talib"، in: Encyclopedia of Islam, 3 Ed, B. Gudrun Kramer, Denis Martine, John Nawas and Everett Rawson, E. J. Brill.
Gleave, Robert (2007).Scripturalist Islam: The History and Doctrines of the Akhbari School of Shii Thought, Brill.
Gleave, Robert (2009). "Recent Research into the History of Early Shi’ism," History Compass, 7/6: 1593-1605.
Goldziher, I. (1971). Muslims Studies, Tr Barber and Stem, Chicago: Aldine Inc.
Graham, W. A. (1999). ‘‘Review of the Succession to Muammad: A Study of the Early Caliphate’’, Muslim World, 89.2.
Madelung, W. (1996).  The Succession to Muammad: A Study of the Early Caliphate, Cambridge: University of Cambridge Press.
Morony, M. (2000). ‘‘Review of the Succession to Muammad: A Study of the Early Caliphate’’, JNES, 59.2.
Vagliri, V. (1993). "Ali ibn Abi Talib", in: Encyclopedia of Islam, ed2, Ed By G. E. Bosworth, E. Van Donzel, W. P. Heinri CHS, Leiden-New York, E. j. Brill.
 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار