واکاوی آثار فردی و اجتماعی اخلاق توحیدی قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه عرفان، دانشکده عرفان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

2 هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم

3 عضو هیت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

چکیده
علامه طباطبایی (ره) در تفسیر المیزان از سه سطح معرفتی در اخلاق سخن گفته است که سه نوع اخلاق را به ‌وجود آورده است که عبارت‌اند از: فلسفی ـ مادّی، عامّ انبیا (ع) و خاصّ قرآن. این سه نوع اخلاق معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و آثار متفاوتی دارند. اخلاق خاصّ قرآنی که از آن به «اخلاق قرآنی ـ عرفانی» یا «اخلاق توحیدی» یاد خواهد شد، آثار متمایزی نسبت به سایر انواع اخلاق دارد؛ از جمله آثار فردی می‌توان به ارتقای اخلاق انسانی به اخلاق الاهی، تغییر ملاک فضایل و رذایل، حرکت به سوی برترین ساحات وجود آدمی، وصول به نهایت آرامش و کمال اشاره کرد و از جمله آثار اجتماعی آن می‌توان کاهش تنش‌ها و درگیری‌های اجتماعی، افزایش صلح و دوستی و رسیدن به جامعه جهانی توحیدی را نام برد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation into Personal and Social Impacts of Monotheistic Morality of Quran from Allameh Tabataba'i's View

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Khalilinia 1
  • Reza Elahimanesh 2
  • Ali Fazli 3
1 Mysticism department, Mysticism faculty, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
2 faculty member at university of religions and denominations
3 Assistant Professor, Faculty of Mysticism, Islamic Research Institute for Culture and Thought
چکیده [English]

The holy Quran, as the last document for guiding mankind, presents its teachings into three sections: beliefs, practical rules of religious Law, and morality. From among these three, morality acts as an umbrella covering all the aspects of human life, including his beliefs and behaviors. Allameh Tabataba'i in his book, Tafsir al-Mizan, has indicated three levels of knowledge which created three types of moralities: philosophical-material, common to all prophets’ teachings, and exclusive to Quran. These three types have different natures, impacts, and approaches toward the whole universe. Exclusive Quranic morality, which is also called ‘Quranic-Mystic’ or ‘monotheistic’ morality, has significant impacts in comparison to other types of morality. In terms of personal impacts of this morality we can point to promoting human morality to divine morality, altering the criteria of excellence and iniquity, movement towards the best levels of human existence and reaching to the extreme equilibrium and accomplishment. In terms of social impacts we can point to decreasing social tensions and antagonisms, increasing peace and friendship and reaching to the monotheistic global community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monotheistic morality of Quran
  • Allameh Tabataba'i
  • Quranic-Mystic morality
  • Personal impacts
  • Social impacts
قرآن کریم.
ابن‌فناری، حمزه (1374). مصباح الانس، ترجمه محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
افشار کرمانی، عزیزاله (1390). مقاله «مراتب فضیلت و اخلاق از منظر علامه طباطبایی (رحمه اللّه علیه)»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 8، بهار و تابستان 1390، ص 78 ـ 61.
امین، نصرت (بانوی اصفهانی) (1361). مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران: نهضت زنان مسلمان.
بقلی شیرازی، روزبهان (1378). المکنون فی حقایق الکلم النبویه، قم: مرکز تحقیقات دارالحدیث.
حلاج، حسین‌بن منصور (1386). مجموعه آثار حلاج، قاسم میرآخوری، تهران: انتشارات شفیعی.
رازی، نجم‌الدین (1379). مرصادالعباد، تحقیق محمدامین ریاحی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
سید موسوی، سیدحسین (1387). شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، تهران: انتشارات حکمت.
شجاری، مرتضی (1389). انسان‌شناسی درعرفان و حکمت متعالیه، تبریز: نشردانشگاه تبریز.
طباطبایی، محمدحسین (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: انتشارات صدرا، چاپ دوم.
طباطبایی، محمدحسین (1387). مجموعه رسائل، ترجمه سیدهادی خسروشاهی، قم: انتشارات بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، نصیرالدین (1387). اخلاق ناصری، تصحیح عبدالهادی قضایی، تهران: انتشارات بهزاد.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1345). الرساله القشیریه، ترجمه ابوعلی حسن بن احمد عثمانی؛ با تصحیحات و استدراکات: بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
قیصری، داوود (1386). شرح فصوص الحکم، تحقیق حسن حسن زاده آملی، قم: انتشارات بوستان کتاب.
نریزی، ام سلمه بیگم (1381). جامع الکلیات، تصحیح مهدی افتخار، قم: کتاب‌سرای اشراق.