راهبردها و راهکارهای مناظره با هدف دفاع از حریم تشیع (مطالعه موردی مناظرات شب‌های پیشاور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

چکیده
مناظره یکی از فنون منطقی و روش‌مند در مباحثات علمی و کلامی است که همواره مورد توجه عالمان و متکلمان اسلامی بوده است. از نمونه‌های برجسته آن در قرن اخیر، جلسات ده‌گانه مناظره میان جمعی از علمای فریقین در شهر «پیشاور» است که به شکل صمیمانه و بدون تعصب برگزار شده است. محور اصلی این مناظرات، تبیین جایگاه حقیقی امامت و ولایت، و رفع شبهات درباره آن است. مشروح این مباحثات در کتاب شب‌های پیشاور به قلم شیوا و داستانی سلطان‌الواعظین شیرازی یعنی همان «داعی» نگاشته شده است. با تتبع در این اثر و تحلیل و بررسی مؤلفه‌های مناظرات آن، می‌توان به الگوی مناسبی از روش مناظره در عرصه مباحثات کلامی دست یافت. در واقع «داعی» بر اساس آموزه‌های قرآن و سیره معصومان(ع)، نقش مؤثری در دفاع از حریم ولایت ایفا می‌کند و اغلب به روش برهانی و با استفاده از مقدمات قرآنی و روایی و گاهی به صورت جدال احسن یا در قالب خطابه مناظره می‌کند. اما طرف مقابل وی که غالباً نقش طراح سؤال را دارد، متشکل از جمعی نظیر «حافظ»، «شیخ» و «نواب» است که روش ایشان اغلب جدلی بوده و خالی از مغالطه نیز نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategies and Approaches of Debate in order to Defend Shi'a Boundaries (Case Study "Peshawar Nights")

نویسندگان [English]

  • Masoomeh Shirdel 1
  • Bibisadat Razi Bahabadi 2
1 PhD student of Quran and Hadith Sciences, Alzahra University, Correspondent author
2 Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Alzahra University
چکیده [English]

The debate is one of the logical and methodical techniques in the scientific and theological discussions that always has been taken into consideration of Islamic scholars and theologians. One of its outstanding examples in the last century is the ten meetings of debate among a group of religious scholars in the city "Peshawar" that have been held as sincerely and without prejudice. The main axis of these debates is explaining the true position of Imamate and Guardianship also resolving doubts about it. The description of these discussions has been written by eloquent story of "Sultan al-Wa'izin Shirazi" namely the "Da'i" in the book "Peshawar Nights". Investigating in this book and analysis of components of its debates can lead to a suitable pattern of the method in the field of theological debate. Actually "Da'i" according to the teachings of the Qur'an and the tradition of Ahl al-Bayt (AS), plays a major role in defending the boundaries of guardianship and often debates axiomatic method and by basics of the Quran and traditions and sometimes controversial manner or in the form of sermon. But his opponents that often played the role of the question designer are composed of a group such as "Hafez", "Sheikh" and "Nawab" that their method is often polemical and also is not empty of fallacies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • debate
  • "Sultan al-Wa'izin Shirazi"
  • "Peshawar Nights"
  • Ahl al-Bayt (AS)
  • Shi'ism
قرآن کریم.
ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی (1378). عیون أخبار الرضا علیه السلام. تحقیق: مهدی لاجوردی، تهران: جهان.
ابن‌منظور، محمد‌بن‌مکرم (1414). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
اژه‌ای، محمدعلی (1385). مبانی منطق، تهران: سمت.
بحرانی، هاشم‌بن‌سلیمان (1374). البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه بعثة.
توحیدی، ضیاء (1389). شهابی در شب، بی‌جا: پارس ایران.
تهرانی، آقابزرگ (1408). الذریعة الی تصانیف الشیعة، قم: اسماعیلیان.
حاجی، محمد علی (1388). شبهای پیشاور، مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان: http://article.tebyan.net/10852/.
حرعاملی، محمد‌بن‌حسن (1409). تفصیل وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
حسینی جلالی، محمدحسین (1380). فهرس التراث، قم: دلیل ما.
حسینی زبیدی، محمد مرتضی (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر.
خندان، علی اصغر (1384). مغالطات، قم: بوستان کتاب.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1412). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت-دمشق: دار القلم - الدار الشامیة.
رضوانی، علی اصغر (1387). آداب گفت‌وگو و مناظره از دیدگاه قرآن و روایات، قم: دلیل ما.
سجودی، محمدباقر (بی‌تا). روزهای پیشاور، بی‌جا: بی‌نا
سلیمانی آشتیانی، مهدی (1387). «سلطان‌الواعظین شیرازی، سید محمد»، در: ستارگان حرم، قم: زائر،  ج9.
سیوطی، جلال‌الدین (1421). الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتاب العربی.
صانعی، نیرالسادات؛ صانعی، حسن (1385). پاسخ به شبهات در شبهای پیشاور، تهران: مشعر.
طباطبایی، محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
طریحی، فخرالدین ‌بن‌محمد (1375). مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
عروسی حویزی، عبدعلی بن‌جمعه (1415). تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محمدی خراسانی، علی. (1381). شرح منطق مظفر، قم: الامام الحسن بن علی (علیه‌السلام).
مطهری، مرتضی (1372). مجموعه آثار مرتضی مطهری، تهران: صدرا، جلد 5.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
موسوی شیرازی، محمد (1388). شبهای پیشاور، تحقیق: علی روح الهی خراسانی؛ محمد بابکی رسکتی، قم: لاهیجی.
موسوی شیرازی، محمد (1392). صد مقاله سلطانی، تهران: اسلامیه.
نصیری، محمدرضا (1384). اثرآفرینان، بی‌جا: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.