2024-03-29T06:48:35Z
https://shia.urd.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6394
شیعه پژوهی
2423-4125
2423-4125
1396
3
10
معاد جسمانی صدرالدین شیرازی از منظر زبان دین
احمد
زارعی حسن بقعه
امیر عباس
علی زمانی
چکیدهمعنای زبان دین یکی از مباحث داغ فلسفی در این روزگار است. فیلسوفان زبان دین بهجد این مسئله را کاویده و دیدگاههای مختلفی از قبیل بیانناپذیری، نظریه الاهیات سلبی، نظریه تمثیل، نظریه تنزیهی عرفانی، نظریه کارکردگرایی و نظریه بیمعنایی را مطرح کردهاند. در این میان، برخی از پژوهشگران با مطالعه آثار صدرای شیرازی، به عنوان یکی از فیلسوفان بسیار مهم عالم اسلام، به استخراج دیدگاه وی در حوزه زبان دین پرداختهاند. نتیجه این بررسیها آن است که وی زبان دین را لایهلایه و ذومراتب دانسته که واژههای آن در هر عالم معنای خاص همان عالم را دارد. سبک صدرا در تعریف واژههای زبان دینی توسعه در معنا و فاصلهنگرفتن از معنای حقیقی است. در این نوشتار، به بررسی دیدگاه وی در دو حوزه زبان دین، یعنی معناشناسی اوصاف الاهی با تأکید بر صفت وجود و تحلیل معناشناسی زبان دین در قلمرو معاد میپردازیم.
صدرالدین شیرازی
زبان دین
معاد جسمانی
صراط
2017
09
23
5
25
https://shia.urd.ac.ir/article_111618_c758ad05cc324624f49c69ced6cae22e.pdf
شیعه پژوهی
2423-4125
2423-4125
1396
3
10
رگههایی از رأیگرایی در اندیشه و عملکرد اجتهادی زرارة بن اعین
محمد
فرقان
نعمتالله
صفری فروشانی
زرارة بن اعین فقیه، متکلم و محدث امامی، یکی از شخصیتهای جریانساز کوفه در سده دوم است. وی در عرصههای گوناگون فقهی، کلامی و حدیثی فعالیتهای چشمگیری در میان امامیه داشته است. هرچند او از نظر رجالی و حدیثی شخصیتی شناختهشده است، اما عملکرد اجتهادی وی تاکنون به دلایل مختلفی تبیین نشده است. نوشته حاضر در صدد است اندیشهها و عملکرد اجتهادی زرارة را با روش تحلیل گزارههای رجالی و حدیثی متعلق به وی با نگاهی بسترشناسانه و با توجه به نوع پرسشهایی که وی مطرح کرده است تبیین کند تا روشن شود که او در اندیشههای خود چقدر از نصوص فراتر میرفته است. نیز نگرش وی به نصوص و میزان پایبندی به آنها را نیز تا حدودی تبیین میکند. فرض بر آن است که او در عین حالی که خدمات ارزندهای در حوزه حدیثی انجام داده است، عنصر رأیگرایی در عملکرد اجتهادیاش بهروشنی دیده میشود، چنانچه میتوان نشانههای آن را در برخی آرا و دیدگاههای فقهی و کلامی وی دید؛ و نیز ادامه آن را در شاگردان فطحی وی مانند ابنبکیر ردیابی کرد.
کلیدواژهها: زرارة بن اعین
اجتهاد
رأیگرایی
اندیشه استطاعت
امام صادق (ع)
2017
05
22
25
49
https://shia.urd.ac.ir/article_111628_8a8ac5c056790ed3150c984ae607a6c9.pdf
شیعه پژوهی
2423-4125
2423-4125
1396
3
10
بررسی چگونگی رویارویی امام علی (ع) با مسائل کلامی، در نهجالبلاغه
رسول
محمدجعفری
چکیده در دوران رسالت پیامبر (ص)، اندیشههای فکری و کلامی، مسلمانان را با مشکل چندانی مواجه نمیکرد، اما با رحلت ایشان و در پی تحولات سیاسی و اجتماعی گستردهای که جامعه اسلامی به خود دید، مسائل عقیدتی گاه نه به عنوان باور شخصی مسلمان، بلکه نماد جریانی انشعابیافته از امت یکپارچه اسلامی به شمار میآمد. در این میان، امام علی (ع) گو اینکه از حکومت کنار گذاشته شد و عرصه برای ایشان تنگ آمد، اما چون حکومت فقط یکی از شئون امامت است، در دوران عزلت، به قدر میسور، اندیشههای صحیح کلامی را تبیین کرد و آنگاه که زمام حکومت را با قدرت به دست گرفت، در شناسایی انحرافات فکری و بیان عقیده صحیح دریغ نورزید. در نهجالبلاغه گوشهای از این رویاروییها منعکس شده است. این پژوهش که با روش توصیفیتحلیلی سامان یافته، در پی پاسخ به این پرسش است که: مهمترین موضوعات کلامی پیش روی امام علی (ع) کدام است و مواجهه ایشان در نهجالبلاغه چگونه است؟ یافتههای تحقیق حکایت از آن دارد که امام (ع) با سه ابزار قرآن، سنت و عقل به مواجهه با موضوعات کلامی، از جمله امامت، کفر و ایمان، حکمیت در دین، قضا و قدر، و تشبیه و تنزیه، برخاستند.
کلیدواژهها: امام علی (ع)
نهجالبلاغه
مسائل کلامی
فرقهها
2017
05
22
51
74
https://shia.urd.ac.ir/article_52224_7f70978ab88af45d2cdbd5c89de2405c.pdf
شیعه پژوهی
2423-4125
2423-4125
1396
3
10
نقد شبهۀ ولایتنداشتن حضرت علی (ع) در زمان حیات رسول اکرم (ص) در آیۀ ولایت
رقیه
یوسفی
محمدحسن
محمدی مظفر
محمد امین
مومنی
چکیده یکی از ادلۀ روشن قرآنی بر ولایت و امامت حضرت علی (ع) آیۀ ولایت است. با وجود شواهد و قرائن درونی و بیرونی بر این مطلب، باز این استدلال آماج شبهات بسیار مخالفان قرار گرفته است، از جمله اینکه لازمۀ اعتقاد به اینکه مراد از ولایت در این آیه، امامت و سرپرستی، و مقصود از «الذین آمنوا» علی (ع) است، این است که وی در زمان نزول آیه و حیات پیامبر (ص) صاحب ولایت بوده است، در حالی که چنین حقّی برای او ثابت نبوده است. پاسخهای گوناگونی به این اشکال داده شده که بیشتر آنها نادرست یا ناقص است. از اینرو بر آن شدیم در این نوشتار پاسخی دقیق و روشن به این اشکال بدهیم. خلاصۀ پاسخ دادهشده این است که واژه «ولیّ» بیش از ثبوت ولایت به نحو اقتضا و حقّ سرپرستی دلالت ندارد و صرفاً بر این مطلب دلالت میکند که حقّ ولایت و اعمالِ آن برای حضرت ثابت بوده اساساً ولی به کسی گفته میشود که این حقّ را دارد و لازمه داشتن حق به معنای اعمال آن نیست.
کلیدواژهها: آیه ولایت
ولایت بالفعل
ولیّ
وصف مشتق
نقد شبهه
2017
09
02
57
91
https://shia.urd.ac.ir/article_111615_73888962e5e6e831b02d2f92babe5319.pdf
شیعه پژوهی
2423-4125
2423-4125
1396
3
10
بررسی و تحلیل مناسبات شاهان صفوی با اقلیت مسیحی در ایران؛ دوره ضعف و زوال
عباس
مسیحا
حسن
زندیه
چکیده صفویه، نخستین حکومت شیعی اثناعشری مستقل و فراگیر و اولین آزمون دولتی شیعی و اولین صحنه ورود تقریبی علما به سیاست و حکومت است. نحوه تعامل این دولت با اقلیتهای دینی غیرمسلمان یکی از مسائل و ابهامات دوره مذکور است. مهمترین اقلیت دینی از حیث تعداد و جایگاه، مسیحیان بودند. در نوشتاری دیگر دوره نخست حکومت صفویه تحت عنوان «دوره اقتدار و تثبیت» بررسی شد. این پژوهش تعامل و رویکرد حکام در دوره دوم حکومتی، یعنی دوران ضعف و زوال و گسترش تعصب مذهبی بعد از شاهعباس تا زمان انقراض، را بررسی میکند و به این پرسشها پاسخ میدهد که: نحوه تعامل حکام صفوی با مسیحیان چگونه بوده و از چه الگوها و متغیرهایی تبعیت میکرده است؟ و آیا این رویه یکسان یا متفاوت و منعطف بوده است؟ روش تحقیق تحلیلیتوصیفی است و با مطالعه منابع تاریخی و تحلیلها و مطالعات مستشرقان متأخر و صاحبنظران داخلی انجام شده است. به نظر میرسد روند تعامل با اقلیت مسیحی یکسان نبوده و در سالهای پایانی حکومت صفوی به دلیل ضعف حکومت و قدرت درباریان و علما، سختگیری و ناملایمات افزایش یافته باشد.
کلیدواژهها: اقلیتهای دینی
حکومت صفوی
صفویه
مسیحیان
ارمنیان
2017
08
23
93
112
https://shia.urd.ac.ir/article_111605_4d122bfa2a7ef88780821969b752958c.pdf
شیعه پژوهی
2423-4125
2423-4125
1396
3
10
روایات عاشورایی مقتل شیخ صدوق در میزان نقد
محسن
رفعت
چکیده مقتل الحسین موجود در کتاب الأمالی شیخ صدوق از جمله مقاتل برجایمانده و قدیمی شیعی است که در حدود قرن چهارم نگاشته شده است. برخی روایات موجود در این کتاب از جمله روایاتی است که دستاویز کتب غالیانهای شد که در قرن دهم به بعد رواج پیدا کرد و بر افکار شیعه در سدههای پس از خود تأثیر شگرفی گذاشت. شیخ صدوق پنج روایت مفصّل را در پنج مجلس نقل کرده که البته در قالب یک مقتل جامع نمیگنجد. علیرغم اینکه گزارش شیخ صدوق بر اساس حدیث سامان یافته، اما لحن روایات وی مانند لحن ابناعثم کوفی، لحنی است که در «زبان حال» استفاده میشود. علاوه بر لحن، روایت شیخ صدوق نیز به گزارش ابناعثم شباهت نزدیکی دارد، به طوری که چنین برداشت میشود که هر دو گزارش برآمده از قصههای قصهخوانانی است که در عراق شهره بودهاند که بهتدریج به شکل روایت در روایتگری راویان قرار گرفت و در نتیجه به شیخ صدوق رسید. روایات او درباره امام حسین (ع) و روز عاشورا ضمن اینکه آشفتگیهای متنی دارد، بعضاً با وقایع مسلم تاریخی ناسازگار بوده و گاه شأن امام معصوم خدشهدار شده است. این بررسی میکوشد به برخی از این هجمههای تحریفی اشاره کند و مطالب تاریخی و روایی آن را بکاود.
کلیدواژهها: الأمالی
شیخ صدوق
مقتل الحسین (ع)
روایات عاشورایی
تحریفات
2017
09
20
113
142
https://shia.urd.ac.ir/article_111616_71765b4474d1ebc76e8901a6daf58ce2.pdf
شیعه پژوهی
2423-4125
2423-4125
1396
3
10
نسخه کامل این شماره به همراه تصویر جلد آن به منظور چاپ در صورت نیاز به نسخه چاپی
2017
05
22
1
154
https://shia.urd.ac.ir/article_79501_23034ea21e5a74fa2fa0091752f7eea8.pdf