تبیین حضور کم‌رنگ وکلای قم در عرصه نقل روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و اصول جامعة المصطفی

2 کارشناس ارشد علوم حدیث، گرایش کلام و عقاید، پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده کلام اهل بیت (ع))

چکیده

شهر قم از دیرباز به دلیل تمرکز شیعیان در آن، پایگاهی شیعی به حساب می‌آمد. با تأسیس نهاد وکالت از زمان امام صادق (ع) و اوج‌گرفتن آن از زمان امام کاظم (ع)، قم نیز از این امر مستثنا نبوده و شاهد حضور وکلایی از دوره امامت امام رضا (ع) است. بررسی منابع روایی شیعه ما را به حضور کم‌رنگ وکلا در میراث حدیثی امامیه رهنمون می‌شود. این حضور کم‌رنگ نِسبی بوده و در مقایسه با میراث روایی سایر راویان قمی معاصر با وکلا به دست آمده است. با توجه به انتخاب وکلا از خاندان‌های بزرگ و معتَمَد شیعه و انتساب محتوای روایات به راویان آنها، می‌توان حضور کم‌رنگ وکلا در عرصه روایات را در واردنشدن به منازعات عقیدتی درون‌شیعی و در نتیجه بازماندن از انجام‌دادن وظایف اصلی نهاد وکالت پی‌گیری کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation into Weak Role of Qomian Agents in Quoting Hadith

نویسندگان [English]

  • Sayyid Ebrahim Mousavi 1
  • Sayyid Jamaleddin Mousavi 2
1 Faculty member of University of Al-Mustafa
2 M.A Graduate of Hadith Studies
چکیده [English]

Because of the presence of a large amount of Shiites, Qom was considered as a Shiite base. With the establishment of agency institution from the time of Imam Sadiq (AS) and its apex in the time of Imam Kadhim (AS), Qom was one of the centers for agents in the period of Imam Reza (AS). Studying our Shia hadith sources leads us to faint presence of agents in Shia hadith heritage. This weak and faint presence was relative and achieved by comparing them with other Qomian narrators. Given the selection of agents from great Shia families and assignment of tradition’s content to their narrators, it is possible to trace the faint presence of agents about traditions in not getting involved iner-Shia doctrinal conflicts and consequently failing in accomplishing the main duties of advocacy institution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agency
  • Hadith School of Qom
  • Qomian Agents
  • Ash’ari Tribe
ابن بابویه، علی بن الحسین (1404). الامامة والتبصرة من الحیرة، قم: مدرسه امام مهدی.
ابن غضائری، احمد بن حسین (1364). رجال ابن غضائری، قم: دار الحدیث.
ابن قولویه، جعفر بن محمد (1356). کامل الزیارات، نجف اشرف: دار المرتضویة.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی (1379). مناقب آل ابی طالب، قم: علامه.
اسکافی، محمد بن همام (1404). التمحیص، قم: مدرسه امام مهدی.
اوحدی حائری، پروین‌دخت (1384). «سازمان وکالت در سیره امامان شیعه»، در: شیعه‌شناسی، ش9، ص169-178.
جباری، محمدرضا (1382). سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه (ع)، قم: مؤسسه امام خمینی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسه آل البیت.
حسینی، سید علیرضا؛ حمادی، عبدالرضا (1393). «جایگاه نقد محتوایی در اعتبارسنجی احادیث شیعه»، در: پژوهش‌های قرآن و حدیث، ش10، ص27-52.
حلی، حسن بن یوسف (1411). رجال علامه، نجف: دار الذخائر.
حمیری، عبد الله بن جعفر (1413). قرب الاسناد، قم: آل البیت.
خزاز رازی، علی بن محمد (1401). کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنا عشر، قم: بیدار.
شاکر، محمدتقی (1392). «ابن‌ولید و مستثنیات وی»، در: حدیث‌پژوهی، ش9، ص51-78.
صدوق، محمد بن علی (1362). الخصال، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
طبری آملی، محمد بن جریر (1413). دلائل الامامة، قم: بعثت.
طوسی، محمد بن حسن (1373). رجال طوسی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
طوسی، محمد بن حسن (1390). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الاحکام (خرسان)، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1411 الف). الغیبة، قم: دار المعارف اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1411 ب). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، بیروت: مؤسسه فقه شیعه.
طوسی، محمد بن حسن (1420). فهرست کتب الشیعة و اصولهم، قم: کتاب‌خانه محقق طباطبایی.
قمی، حسن بن محمد (1361). تاریخ قم، تهران: توس.
کشی، محمد بن عمر (1409). رجال کشی، قم: مؤسسه آل البیت.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مسعودی، علی بن حسین (1426). اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب، قم: انصاریان.
نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال نجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.